تمایل به ضرر در بازارهای مالی

این مقاله ی تحلیلی توسط آقای شهریار عبدی،  از دانشجویان دانشکده بازار نوشته شده است. 

مقدمه:

در دو مقالۀ قبل به شیوۀ شکل گیری "خود ایده آلی" و "اضطراب" در نهاد افراد پرداختیم.همچنین با ارائۀ مثال هایی تاثیرات این اختلال ها را مورد بررسی قرار دادیم. در این مقاله سعی بر این است، پا را فراتر گذاشته و به درک عمیق تری از روان انسان برسیم.

همانطور که بیان شد ریشۀ اختلالات و نقص ها در روان آدمی به دوران کودکی او باز می گردد. ولی این مشکلات ثابت نیستند و همراه با رشد جسمی و ذهنی انسان تکامل پیدا می کنند؛ به طوری که ماهیت اختلالات در دوران بزرگسالی با خردسالی متفاوت می شود. کودک در مقابل عوامل اضطراب زا، خود را ناتوان میبیند؛ به ناچار برای جبران این ضعف و همچنین فرار از تنش ها به تخیل خود پناه میبرد و در آن یک تصویر ایده آل از خود می سازد. این تصویر یا خود ایده آلی، به مرور زمان جایگزین عزت نفس اصیل در افراد میشود و خود واقعی را کوچک و ضعیف نگه می دارد. با بزرگ شدن کودک، از آنجایی که اضطراب ها نیز همگام با او رشد کرده اند و از طرف دیگر عزت نفس تکامل پیدا نکرده، شخص هنوز به تصویر ایده آلی احتیاج دارد و سعی می کند آن را حفظ کند.

تشکیل غرورها

به منظور محافظت و بزرگ نگه داشتن خود ایده آلی، شخص سعی می کند صفات گوناگونی را به آن نسبت دهد. این صفات با اینکه بر اساس شرایط روانی و محیطی هر انسانی منحصر به فرد می باشند، ولی در دو مشخصۀ کلی اشتراک دارند. اولین وجه اشتراک، جلال و عظمت است. شخص به دلیل ضعف در خود واقعی و عزت نفس حقیقی، صفاتی را برای تصویر ایده آلی انتخاب می کند که نمایانگر عظمت و بزرگی باشد. مشخصه دوم، مطلق بودن صفات است. این صفات به دلیل غیر واقعی و خیالی بودن، فاقد هرگونه نقص یا ایرادی هستند تا تصویر ایده آلی را به بهترین شکل مزیّن کنند.

مواردی مثل مورد پسند همه بودن، دانش کامل داشتن، همه چیز را تحت کنترل داشتن و حتی ناراحت نشدن از سخن دیگران، همگی می تواند از صفاتی باشند که شخص برای خود ایده آلی اش در نظر می گیرد. حال خود یا تصویر ایده آلی شخص تبدیل به مجموعه ای از این صفات می شود که در کنار هم، مانند تکه های مجسمه، سازنده و تکمیل کنندۀ خود ایده آلی هستند.

تلاشی که شخص برای تحقق بخشیدن به صفات ایده آلی انجام می دهد، منجر به شکل گیری غرورها می شود. به عبارت دیگر هر غرور، نماینده و بازتاب دهندۀ یک صفت از خود ایده آلی است.

زمانی که خواسته یا ناخواسته یکی از غرورها توسط جامعه یا خود شخص شکسته می شود، کل نظام خود ایده آلی به لرزه می آید و از آنجایی که خود ایده آلی جایگزین عزت نفس واقعی شده، روان و روحیه شخص مورد تهدید قرار می گیرد. به همین دلیل با هر بار جریحه دار شدن غرورها، مقدار زیادی خشم و عناد متوجه عامل آن می شود؛ حتی اگر عامل شکست غرور خود شخص باشد. با توجه به مطالب ذکر شده می فهمیم که چرا افراد نسبت به غرور هایشان حساسیت بالایی دارند و اگر کسی غرورشان را بشکند، سعی می کنند به همین روش انتقام بگیرند. چون طعم تلخ و دردناک شکست غرور را چشیده اند و می خواهند فرد خاطی نیز آن را احساس کند.

تلاش برای حفظ غرورها و دوری از خشم و عناد ناشی از شکسته شدن آنها، در همۀ جوانب زندگی افراد مشهود است. در این مقاله سعی می شود با ارائۀ تحقیقات و مطالعات مرتبط، نقش این تلاش ها را در بازار های مالی بررسی کنیم.

اثر تمایلی:

دو اقتصاددان به نام های هرش شفرین و مایر استاتمن، در یک بررسی نشان دادند که تلاش برای حفظ و رشد غرورها و همچنین دوری از پشیمانی و سرزنش خود، باعث می شود سرمایه گذاران سهام سود آور خود را زودتر از زمان مناسب بفروشند و سهام زیان ده خود را به مدت طولانی نگه دارند. آن ها نام این رفتار را اثر تمایلی  (The Disposition Effect) گذاشتند. [1]

این اثر بیان می کند که اگر در پرتفوی شخصی، دو سهم یا دارایی موجود باشد که یکی از آن ها در سود و دیگری در ضرر باشد. چنین شخصی به احتمال زیاد برای خرید یک سهام جدید، سهم در سود خود را میفروشد و سهم در ضرر خود را نگه می دارد. اگرچه افراد می توانستند با فروش سهام در ضرر خود، هم از تداوم زیان جلوگیری کنند و هم از پرداخت مالیات( بر سود) معاف شوند. ولی به جای آن سهام در سود خود را می فروشند و با این کار، هم از رشد و سود بیشتر محروم می مانند و هم به دلیل پرداخت مالیات، از حاشیۀ سود نهایی خود کم می کنند.

دلیل این رفتار غیر منطقی چیست؟ افراد با فروش سهام در سود، در اصل غرورهای خود را حفظ می کنند، همچنین از شر عناد به خود نیز در امان می مانند. ولی فروش سهام در ضرر به معنی پذیرش شکست در معامله و جریحه دار شدن غرورهای شخص است و او را زیر فشار خشم و تحقیر نسبته به خود قرار می دهد.

همچنین در تحقیقی دیگر، جنبۀ متفاوتی از اثر تمایلی دیده شد. در این مطالعه رفتار سرمایه گذاران حقیقی (individual) از 144 شرکت در بازار بورس نیویورک، به مدت چند ماه مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجۀ این تحقیق، منتشر شدن اخبار مثبت در مورد یک شرکت که منجر به رشد قیمت آن سهم بود، باعث فروش سهم توسط سرمایه گذار می شد. ولی در مقابل، اخبار منفی در مورد یک شرکت باعث نمی شد تا سرمایه گذاران سهام آن را بفروشند. این مطالعه نیز با تعریف اثر تمایلی، یعنی تلاش برای حفظ و کسب غرور ها و دوری از پشیمانی، مطابقت دارد. [2]

ریسک بیشتر در ضرر:

معامله گر زیان دیده ، علاوه بر میل ناخودآگاه برای حفظ سهام در ضرر، به منظور دوری از خشم و عناد نسبت به خود و کسب غرور از دست رفته، ممکن است تلاشی غیر اصولی صورت بدهد و برای جبران ضرر پرتفوی خود، به معاملات پر ریسک روی بیاورد.

نتیجۀ یک تحقیق نشان میدهد، افرادی که معاملات خود را با ضرر آغاز کرده باشند؛ احتمال بیشتری دارد که به معاملات پر ریسک روی بیاورند تا ضررهای خود را جبران کنند. در این تحقیق، معاملات 426 نفر از معامله گران در طول یک سال مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد معامله گران، پس از ضرر دیدن در ابتدای روز، با احتمال بیشتری سطح ریسک معاملاتی خود را افزایش میدهند که این رفتار آنها معمولا باعث زیان های بیشتر در طول زمان می شود. [3]

سخن آخر

محرک های روانی شکل دهندۀ تصمیمات و رفتارهای انسان هستند. توجه به این محرک ها و تاثیرات آنها، موضوع نسبتا جدیدی است که طی دهه های گذشته به مطالعات اقتصادی ورود کرده و مورد بحث صاحب نظران بوده است.

در این چند مقاله سعی شد، ابتدا با بیان کردن مبانی شناخت روان، به یک ادبیات مشترک برسیم تا با ورود به حوزۀ اقتصاد رفتاری دچار سردرگمی نشده و به عمق مطالب پی ببریم. داشتن پیش زمینه های روانشناسی در مطالعات، ما را به ورای متن تحقیقات می برد، همچنین موضوعاتی را برای ما آشکار می کند که بسیاری از افراد از آن آگاه نیستند.

1_ Hersh Shefrin and Meir Statman, “The Disposition to Sell Winners too Early and Ride Losers too Long”

2_ John R. Nofsinger, “The Impact of Public Information in Investors”

3_ JOSHUA D. COVAL and TYLER SHUMWAY, “Do Behavioral Biases Affect Prices? ”

 این مقاله توسط دانشجویان دانشکده ی بازار گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نگارش یافته است و گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نسبت به کلیه ريسك ها، تصمیمات، برداشت ها و اقدامات شما عزیزان، سلب مسئولیت می نماید و مسئولیت یا پاسخی برای معاملات دوستان نخواهد داشت.

در گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی دوره های مختلفی وجود دارد که می توان به کتاب بازاریابی در رکود، آموزش مدیریت سرمایه، دوره جامع ارزهای دیجیتال، دوره رایگان آشنایی با ارزهای دیجیتال، دوره معامله گری در بازارهای مالی، آموزش صرافی کوکوین  و تحلیل بازارهای مالی اشاره کرد.
مقالات گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی در دسته بندی های تحلیل ارز دیجیتال، تحلیل اتریوم، تحلیل آلت کوین ها، تحلیل بیت کوین، تحلیل ریپل، تحلیل دوج کوین است.