روانشناسی شکست در بازار های مالی

خود ایده آلی (روانشناسی شکست در بازار های مالی)

این مقاله ی تحلیلی توسط آقای شهریار عبدی،  از دانشجویان دانشکده بازار نوشته شده است.

مقدمه:

مهم ترین بخش از رشد ساختار روانی هر انسانی در دوران کودکی او شکل میگیرد. روان انسان خردسال مانند یک موم، مستعد شکل گیری و حالت پذیری است؛ به همین دلیل محیط رشد کودک در سال های آغازین زندگی اهمیت بیشتری پیدا می کند. هرچه این محیط آرام تر، محترمانه تر و امن تر باشد، کودک رشد روانی سالم تری خواهد داشت؛ برعکس هرچه محیط اطراف او پرتنش تر، شکننده تر و ناایمن تر باشد، سلامت روان کودک بیشتر در خطر می افتد.

ساختار روانی انسان پس از انعطاف پذیری در سالهای آغازین زندگی، رفته رفته محکم تر و غیر قابل انعطاف می شود، تا حدی که تغییر یا اصلاح یک رفتار در فرد بزرگسال، نیاز به صرف زمان و انرژی بسیار دارد و گاهی باید از یک روانکاو یا متخصص کمک گرفته شود.

شکل گیری خود ایده آلی:

تنش ها و مشکلات، روان کودک را در یک وضعیت ناایمن قرار می دهد و عزت نفس او را ضعیف می کند. گاهی این تحلیل و تضعیف تا جایی پیش می رود که شخص از درون احساس تهی بودن می کند و ارزشمندی درونی خود را به کلی از دست می دهد. با کمبود یا فقدان احساس ارزشمندی و عزت نفس، شخص ناخودآگاه این جای خالی را با یک تصویر پر می کند که در آن تصویر، خود را به صورت کامل و بی نقص می بیند. این تصویر ایده آل و غیر واقعی در نبود احساس ارزشمندی حقیقی، نقش مهمی را در ساختار روانی بازی می کند و فرد تلاش زیادی برای حفظ و نگه داری از آن انجام می دهد. گرچه هسته این تصویر خیالی از کودکی ( یا گاهاً نوجوانی) شکل می گیرد ولی بی آنکه شخص بداند، در طول زندگی همراهش خواهد بود و بر ادراکات و نتیجه گیری های او اثر می گذارد.

تصویر خیالی از خود یا به عبارتی خود ایده آلی، از دیر باز مورد توجه عرفا، شعرا و فلاسفه بوده و این بزرگان همواره در آثارشان به لزوم مقابله با خود اشاره کرده اند. البته زمان زیادی سپری شد تا اندیشمندان، منشأ و ساختار این تصویر درونی (خود ایده آلی) را کشف کنند. روانشناسان بزرگی چون فروید، آدلر و هورنای با تعابیر مختلفی به بیان خود ایده آلی و تاثیرات آن بر روان و زندگی پرداخته اند.

نمونه ای از اشاره به خود ایده آلی در آثار ادبی، در این رباعی از ابوسعید ابوالخیر دیده می شود:

عارف ز سِرِّ معرفت آگاه است        بی خود ز خود است و با خدا همراهست

نفی خود و اثبات وجود حق کن       این معنی لا اله الا اللهَ ست

باید توجه داشت که خود ایده آلی، مبحثی پیچیده و عمیق در روانشناسی است، در این مقاله صرفا قصد داریم به تاثیر و نقش آن در معامله گری بپردازیم.

خود ایده آلی در معامله گری:

در ابتدا و به صورت غیر ارادی، تصویری از یک معامله گر حرفه ای (با ویژگی های خیالی و عجیب) در ناخودآگاه شخص شکل می گیرد. سپس شخص بر مبنای آن تصویر، دو رویکرد کلی اتخاذ می کند:

رویکرد اول: این است که شخص با خود ایده آلی، احساس وحدت و یکپارچگی می کند. یعنی خودش را همان خود ایده آلی می بیند و سعی دارد مطابق با آن شخصیت خیالی رفتار کند. به عبارت دیگر، خودش را یک معامله گر حرفه ای در نظر گرفته و تلاش می کند مانند آن معامله گر حرفه ای عمل کند. تا اینجا مشکل یا ایرادی دیده نمی شود؛ اما چون تصویری که شخص از یک معامله گر حرفه ای در ذهنش ساخته، خیالی و به دلیل مشکلات عصبی است، این تصویر فاقد معیارهای واقعی و عقلانی می باشد. مثلا در خود ایده آلی، معامله گر حرفه ای کسی است که از اهرم های بالا در مارکت استفاده می کند یا هر هفته سرمایه اش دو برابر می شود. از آنجا که شخص خودش را همان تصویر ساخته شده می داند، سعی می کند مانند معامله گر خیالی رفتار کند، برای همین در معاملات از اهرم های بالا استفاده می کند. یا شاید بدون آنکه متوجه باشد مدیریت ریسک انجام ندهد، چراکه معامله گر خیالی او (در ناخودآگاهش) هیچ گاه اشتباه نمی کند، برای همین نیازی هم به مدیریت ریسک و سرمایه ندارد.

بدیهی است چنین شخصی خیلی سریع سرمایه خود را از دست می دهد و از آنجا که متوجه منشا این اشتباه نیست و به تصویر ‌ذهنی خود باور دارد، عوامل بیرونی را مقصر می داند. مثلا ممکن است بازارهای مالی را ابزاری برای غارت سرمایه مردم فرض کند.

رویکرد دوم: شخص پس از شکل گیری خود ایده آلی، ممکن است آن تصویر خیالی را به عنوان یک هدف و غایت در نظر گرفته و تلاش کند به آن برسد، چنین رویکردی چند مشکل برای او به همراه خواهد داشت:

اولاً، چون خود ایده آلی یک تصویر خیالی و غیر واقعی است، راه و مسیری برای رسیدن به آن وجود ندارد و شخص هرچه تلاش کند باز هم به آن تصویر نخواهد رسید. مانند دوچره سواری که هدفش رسیدن به ابرها باشد، واضح است هرچه رکاب بزند به ابرها نمی رسد.

ثانیاً، شخص چون یک چشمش به تصویر خیالی و چشم دیگرش به خود واقعی است(هر دو را همزمان میبیند) همواره به خود واقعی اش به دیده تحقیر نگاه میکند چرا که نمیتواند به تصویر خیالی برسد. یا ممکن است از چیزی که هست عصبی باشد یا خودش را تحت فشار زیادی بگذارد تا به خود ایده آلی برسد. همین موضوع شخص را خسته و ناامید می کند و او را از تلاش های سازنده و منطقی دور نگه می دارد.

ثالثاً، ممکن است شخص عوامل و شرایط بیرونی را در نرسیدن به تصویر خیالی دخیل بداند. مثلا فکر می کند چون در فلان کلاس یا دوره شرکت نکرده نمی تواند به خود ایده آلی اش تبدیل شود. نتیجه چنین طرز تفکری این می شود که شخص همیشه در پی شرکت در کلاس ها یا دوره های مختلف است.

آشکار است هیچ کدام از این کارها او را به هدف خیالی اش نمی رساند و همیشه در یک حلقهُ باطل اسیر می شود.

جمع بندی:

خود ایده آلی یک واکنش دفاعی و ناخودآگاه بوده که شخص در به وجود آوردن یا کنترل آن، نقش آگاهانه و ارادی ندارد، همچنین شدت و ضعف آن در افراد مختلف متفاوت می باشد.

مطالعه در حوزه رواشناسی و انجام خودکاوی، در کاهش تاثیرات این اختلال مفید است ولی در شرایط حاد، که زندگی فرد کاملا تحت تاثیر این اختلال قرار می گیرد، حتما باید از یک متخصص کمک گرفته شود.

متاسفانه روانشناسی زرد، با پر و بال دادن به خیالات و توهمات، سود هنگفتی به دست می آورد و افرادی که مستعد این اختلال هستند را با وعده هایی مثل قانون جذب، جریان کائنات و... اسیر خود می کند؛ بدتر آنکه بیشتر درآمد این سودجویان، از جیب افرادی که دارای اختلال هستند و نیاز به کمک اصولی دارد، تامین می شود.

این مقاله توسط دانشجویان دانشکده ی بازار گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نگارش یافته است و گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نسبت به کلیه ريسك ها، تصمیمات، برداشت ها و اقدامات شما عزیزان، سلب مسئولیت می نماید و مسئولیت یا پاسخی برای معاملات دوستان نخواهد داشت.
در گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی دوره های مختلفی وجود دارد که می توان به کتاب بازاریابی در رکود، آموزش مدیریت سرمایه، دوره جامع ارزهای دیجیتال، دوره رایگان آشنایی با ارزهای دیجیتال، دوره معامله گری در بازارهای مالی، آموزش صرافی کوکوین  و تحلیل بازارهای مالی و پیش بینی اقتصاد 1401  اشاره کرد.
مقالات گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی در دسته بندی های تحلیل ارز دیجیتال، تحلیل اتریوم، تحلیل آلت کوین ها، تحلیل بیت کوین، تحلیل ریپل، تحلیل دوج کوین است.