کال مارجین چیست و چطور می‌توانیم از آن جلوگیری کنیم؟

   مسلما فعالیت در بازارهای مختلف مانند بورس، فارکس و کریپتوکارنسی به سرمایه احتیاج دارد. بعضی وقت‌ها صرافی‌ها اعتبار مالی خاصی برای معامله کردن در اختیار مشتریان و تریدرها قرار می‌دهند.

 این اعتبار برای سرمایه‌گذاری ارائه می‌شود و بر اساس قراردادی دوطرفه تامین شده و به حساب فرد ریخته می‌شود. هر فرد در حساب خود میزان اعتبار خاصی برای تضمین دارد که اگر کمتر از حداقل ممکن شود، کال مارجین رخ می‌دهد.

 در این مقاله از سری مقالات گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی به این موضوع به طور کامل می‌پردازیم. پس اگر می‌خواهید بدانید کال مارجین چیست با ما همراه باشید.

وضعیت حساب به چه صورت است؟

افرادی که در بازار آتی فعال هستند، اگر پیش‌بینی درستی از روند قیمت‌های بازار نداشته باشند، دچار ضرر و زیان می‌شوند. در عین حال با توجه به تسویه روزانه حساب‌ها، امکان کال مارجین شدن هم وجود دارد.

قبل از اینکه به سراغ margin call برویم و به اینکه اینکه کال مارجین چیست بپردازیم، بهتر است در مورد وضعیت حساب بیشتر بدانید. همانطور که می‌دانید، تریدرها برای خرید و فروش نیاز به یک حساب دارند که باید آن را شارژ کنند.

واقعیت این است که خریدار و فروشنده به خاطر بازار آتی که ماهیت تعهدی دارد، باید مبلغ خاصی را به حساب خود بریزند تا وجه تضمینی برای انجام معامله باشد. بعد از اینکه موقعیت خرید یا فروش به وجود آمد، این مبلغ تضمین مسدود می‌شود.

این وجه، پس از اخذ موقعیت خرید یا فروش توسط بورس در حساب معامله‌گر به عنوان وجه تضمین، بلوکه می‌شود. حساب عملیاتی هر چند دقیقه یک بار به روز می‌شود و حساب با توجه به مبلغ موجود در حساب عملیاتی به نسبت وجه تضمین، سه حالت مختلف خواهد داشت:

1. وضعیت نرمال

2. وضعیت ات ریسک

3. وضعیت مارجین کال

در ادامه این 3 حالت را توضیح می‌دهیم.

وضعیت نرمال

در صورتی که بعد از تسویه حساب، سودی برای تریدر شناسایی شود، حساب عملیاتی وی به اندازه همان سود منهای کارمزد معاملات افزایش پیدا می‌کند. بنابراین در این حالت که مبلغ موجود در حساب برابر یا بیش از وجه تضمین است، وضعیت حساب در حالت نرمال خواهد بود. 

وضعیت ات ریسک  (At Risk)

در صورتی که بعد از تسویه حساب، تریدر دچار زیان شود، این زیان از موجودی حساب او کم می‌شود. قراردادهای آتی به این صورت هستند که با کاهشِ تا 30% از موجودی حساب نسبت به وجه تضمین، هیچ مشکلی به وجود نمی‌آید. در واقع همیشه باید موجودی حساب، 70% وجه تضمین باشد.

بنابراین در صورتی که موجودی حساب تریدر کمتر از وجه تضمین باشد، ولی از 70% وجه تضمین اولیه بیشتر باشد، این حساب در حالت At Risk قرار دارد. 

گرچه موجودی حساب از وجه تضمین پایین‌تر است، اما چون نسبت به 70% وجه تضمین بیشتر است، مشکلی برای تریدر به وجود نمی‌آورد. در این حالت تریدر باید مدیریت صحیحی روی حساب خودش داشته باشد تا مقدار آن از حداقل وجه تضمین پایین‌تر نیاید.

وضعیت مارجین کال (margin call)

در صورتی که موجودی حساب بعد از به روز رسانی از 70% وجه تضمین پایین‌تر باشد، (حتی 0.01 دلار!)، در آن صورت حساب در وضعیت کال مارجین قرار می‌گیرد. پس کال مارجین چیست؟

کال مارجین حالتی است که زیان معاملات تریدر از 30% وجه تضمین بالاتر رفته و سپس اخطار افزایش وجه تضمین برای جبران این موضوع، صادر خواهد شد. 

نکته مهم در خصوص کال مارجین یا مارجین کال

در این مورد چند نکته بسیار مهم وجود دارد که باید به آن‌ها توجه داشته باشید:

1. براساس دستورالعمل‌های جدید، آپدیت کردن حساب‌ها هر 30 دقیقه یک بار انجام می‌شود. در صورتی که قبلا بعد از تمام شدن جلسه معاملاتی و تنها یک بار صورت می‌گرفت.

2. طی جلسه معاملاتی سودها در پایان جلسه اعمال شده اما زیان‌ها هر 30 دقیقه یک بار روی موجودی حساب اعمال می‌شود.

3. margin call هم به عنوان مارجین کال و هم کال مارجین بیان می‌شود.

مثالی از وضعیت قرارگیری ترید در کال مارجین

برای اینکه بهتر متوجه شوید که کال مارجین چیست، یک مثال برای شما آورده‌ایم. اینطور در نظر بگیرید که وجه تضمین اولیه برای قراردادهای آتی یک محصول یا کالای خاص مثلا "پسته"، 550 هزار تومان باشد. 

فرد 550 هزار تومان به حساب خود ریخته و موقعیت خرید یا فروش دریافت می‌کند. فرض می‌کنیم موجودی حساب بعد از جلسه معاملاتی در چند روز مختلف به این صورت باشد: 

اگر به اعداد در این مثال توجه کنید، متوجه می‌شوید که وضعیت کال مارجین کی به وجود می‌آید. حداقل وجه تضمین برای این مثال 385 هزار تومان (550 هزار تومان ضربدر 0.7) است. در واقع وقتی موجودی حساب از این میزان پایین‌تر می‌آید (حتی 384 هزار تومان!)، تریدر در وضعیت کال مارجین قرار می‌گیرد.

چطور از وضعیت کال مارجین خبردار می‌شویم؟

بعد از اینکه حساب‌ها به روز رسانی می‌شود، افرادی که کال مارجین شده‌اند مشخص می‌شوند. تریدرها می‌توانند در هر لحظه وضعیت حساب خود را در سامانه چک کنند. در عین حال صرافی از روش‌های مختلفی مثل پیام یا حتی تماس، کال شدن حساب تریدرها را به آن‌ها اعلام می‌کند.

از طرف دیگر صرافی به افرادی که کال مارجین شده‌اند زمانی را اعلام می‌کند تا وجه تضمین خود را بالاتر ببرند یا تعدادی از موقعیت‌های خود را ببندند.

اما چطور از وضعیت مارجین کال خارج شویم؟

موضوع دیگری که برای تریدری که دچار کال مارجین شده است، اهمیت دارد، روش خارج شدن از این وضعیت است. این اتفاق هم به سه حالت رخ می‌دهد:

1. واریز وجه به حساب

2. بستن موقعیت‌هایی که باز هستند

3. ترکیبی از موارد اول و دوم یعنی واریز بخشی از مجه و بستن تعدادی موقعیت باز

تریدر تا چه زمانی می‌تواند وجه موردنظر را برای رهایی از حالت مارجین کال واریز کند؟

تریدرهایی که کال مارجین شده‌اند، باید تا زمانی که صرافی برای آن‌ها تعیین کرده است، مبلغ مورد نیاز را به حساب خودشان واریز کنند. 

در صورتی که تریدر تا زمان مشخص شده وجه مورد نیاز را واریز نکند یا موقعیت‌های خود را نبندد، صرافی تعدادی از موقعیت‌های او را می‌بندد و به این شکل او را از وضعیت کال مارجین خارج می‌کند.

مثلا فرض می‌کنیم فرد 5 موقعیت باز دارد. اگر فقط به ازای 3 موقعیت وجه تضمین داشته باشد، صرافی 2 موقعیت او را می‌بندد تا از این وضعیت دربیاید.

نکته مهم: وقتی یک نفر کال مارجین شده باشد و چندین موقعیت باز داشته باشد، تنها تعدادی از موقعیت‌های او که به خارج شدن از این وضعیت کمک می‌کنند، بسته می‌شود.

اما حالت دیگری هم وجود دارد. مثلا تریدری که دچار این وضعیت شده است، مبلغ مورد نیاز را تا زمان مشخص شده واریز نمی‌کند و موقعیت‌های لازم را هم نمی‌بندد. از طرفی بازار هم به دلایلی نمی‌تواند موقعیت‌های لازم شخص را ببندد. در این صورت چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در صورتی که تریدر تا آخرین وقت ارائه شده توسط صرافی از وضعیت کال مارجین خارج نشود – یعنی نه پولی واریز کند و نه موقعیتی را ببندد، صرافی با ثبت سفارش بر اساس قیمت سرخط تابلو، اقدام به بستن موقعیت وی می‌کند. 

اما گاهی اوقات صرافی با صف رو به رو است و در این صورت سفارش تریدر در سامانه می‌ماند و احتمالا تا آخر جلسه معاملاتی موقعیت او بسته شود.

اما اگر تا انتهای جلسه نیز سفارش انجام نشود، بازار جبرانی به منظور بستن موقعیت تریدر تشکیل می‌شود.

مهم‌ترین نکات برای جلوگیری از کال مارجین چیست؟

توجه به نکاتی که تا اینجا گفته شد، اهمیت زیادی دارد. برخی از افراد هیچ اطلاعی از این موضوع ندارند و ممکن است همان ابتدای راه سرمایه خود را از دست بدهند. خیلی از تریدرها بعد از بستن حسابشان تازه متوجه این موضوع می‌شوند و می‌فهمند کال مارجین چیست. بنابراین یکی از نکات مهم در معامله‌گری این است که کال شدن در فارکس یا بورس و هر بازار مالی دیگری را جدی بگیرید.

در ادامه چند نکته مهم را در این رابطه مطرح می‌کنیم.

• میزان حد ضرر را در سهم یا دارایی که خریده‌اید مشخص کنید. در این صورت با افت سهام یا دارایی و رسیدن آن به حد ضرر، می‌توانید آن را بفروشید.
• همه سرمایه خود را در حالت خرید قرار ندهید و حجم معاملات را تقسیم کنید. (خرید پله‌ای انجام دهید تا موجودی حسابتان به یکباره تمام نشود)
• با بررسی احتمالات و مدیریت ریسک، از رخ دادن کال مارجین پیشگیری کنید.
• از سطح مارجین و حداقل مبلغ تضمینی اطلاع داشته باشید.
• روی معاملات ناموفق پافشاری بیش از حد نکنید.
• از اهرم‌های معاملاتی پایین در بازار کریپتو استفاده کنید.
• در ابتدای کار سرمایه کمتری را در حسابتان قرار دهید.

مزایای کال مارجین چیست؟

تا به اینجا فقط در مورد این صحبت کردیم که کال مارجین را جدی بگیریم و راهکارهایی هم برای جلوگیری از آن دادیم. اما آیا این موضوع فقط ضرر به همراه دارد؟ یا ممکن است سودی هم برای تریدرها به همراه داشته باشد؟

 واقعیت این است که این موضوع خیلی هم بد نیست. مثلا دقت و توجه تریدرها را بیشتر می‌کند. حواس آن‌ها بیشتر جمع سرمایه‌ای که خرج کرده‌اند، می‌شود.

گرچه این موضوع ممکن است روی روحیه تریدر اثر منفی داشته باشد، اما به هر حال مانع از زیان‌های بیشتر می‌شود. بنابراین خیلی هم بد نیست!

هر چقدر سطح مارجین که در صرافی تعیین شده است، بالاتر باشد، احتمالا تریدر ضرر بیشتری متحمل می‌شود. مثلا اگر به جای 70%، 50% در نظر گرفته شود، تریدر دیرتر مارجین کال می‌شود، اما ضرر بیشتری هم می‌بیند.

حال که فهمیده اید کال مارجین چیست و چگونه باید از آن جلوگیری کرد بیایید با مثالی توضیح دهیم که کال مارجین چگونه ایجاد شده و چگونه باید آن را حل کرد.

مثالی از چگونگی محاسبه کال مارجین

در ابتدا و قبل از شروع مثال، بیایید مروری کنیم. کال مارجین چیست؟ کال مارجین زمانی اتفاق می‌افتد که ارزش حساب مارجین سرمایه‌گذار کاهش می‌یابد و نمی‌تواند نیاز مارجین نگهداری حساب را برآورده ‌کند. بنابراین سرمایه‌گذار باید موقعیت‌ها یا وجوه یا اوراق بهادار خود را بفروشد تا به کال مارجین پاسخ دهد.

 اگر سرمایه‌گذار نتواند فراخوان مارجین را ظرف 3 روز معاملاتی پوشش دهد، تریدر باید موقعیت‌های خود را نقد کند تا پاسخگوی مارجین باشد.

حال بیایید با مثالی نحوه انجام Margin Call را بررسی کنیم:

شما 20000 دلار اوراق بهادار دارید که از این 20000 دلار، 10000 دلار آن قرض گرفته گرفته اید و 10000 دلار آن را به صورت نقد خریداری کرده اید. زمانی که مارجین مورد نیاز 30 درصد باشد و ارزش اوراق بهادار با 40 درصد کاهش به 12000 دلار برسد، از آنجایی که مبلغی که از کارگزار خود وام گرفته اید 10000 دلار است، سرمایه شما به 2000 دلار تبدیل می شود که کمتر از حداقل 30 درصد مارجین مورد نیاز است.

2000 دلار / 12000 دلار = 16.6٪ < 30٪

فراخوان مارجین زمانی اتفاق می‌افتد که درصد حقوق صاحبان سهام در حساب، کمتر از مقدار مارجین باشد.

مارجین کال چقدر است؟

12000*30% = 3600 دلار → مقدار سهامی که باید حفظ کنید.

$3600 - $2000 = $1600 → شما یک کال مارجین 1600 دلاری خواهید داشت.

هنگامی که یک مارجین کال رخ می دهد، می توانید وجوهی را سپرده گذاری کنید یا بخشی از موقعیت هایی را که با مارجین خریداری کرده اید نقد کنید تا مارجین کال را پوشش دهید.

با سپرده گذاری وجوه، میزان حاشیه را کاهش می دهید و حقوق صاحبان سهام خود را افزایش می دهید. وقتی 1600 دلار پول نقد به حساب خود واریز می کنید، موجودی حساب جدید شما شامل 3600 دلار پول نقد و 8400 دلار مارجین است.

3600 دلار/(3600 دلار + 8400 دلار) = 30 درصد → به مارجین مورد نیاز رسیده است.

با فروش سهام، میزان حاشیه را کاهش می‌دهید، در نتیجه درصد سهام را افزایش می دهید.

در زیر فرمول محاسبه آمده است:

X = مقدار سهامی که باید برای پوشش تماس بفروشید

[(10000 دلار - X) + 2000 دلار] * 0.3 = 2000 دلار

(12000 دلار - X) * 0.3 = 2000 دلار

3600 دلار - 0.3X = 2000 دلار

1600 دلار = 0.3X

X = 1600/0.3 دلار = 5333.3 دلار → به حاشیه مورد نیاز رسیده است.

به طور کلی، اگر مایل به واریز وجه هستید، مبلغ باید برابر با مبلغ مارجین باشد. اگر تصمیم به انحلال سهام خود برای پوشش کال مارجین دارید، مقداری که باید بفروشید باید برابر با مبلغ مارجین کال تقسیم بر حداقل نیاز تعمیر و نگهداری باشد.

1600/30% = 5333.3 دلار

← برای حفظ حداقل مارجین مورد نیاز یعنی 30 درصد، باید یا به ارزش 5333.3 دلار اوراق بهادار بفروشید یا 1600 دلار وجه نقد در عرض 3 روز معاملاتی سپرده گذاری کنید، یا اینکه Firstrade باید موقعیت های شما را نقد کند.

تفاوت لیکویید شدن و کال مارجین چیست؟

هر دو عبارت کال مارجین و لیکویید شدن، مفاهیم یکسانی دارند و به معنای این است که در یک حساب به اندازه موجودی ضرر کرده و کل سرمایه از بین برود. اما این دو مفهوم مربوط به دو بازار مختلف هستند! اصطلاح کال مارجین در بازار فارکس و لیکویید در بازار رمز ارزها استفاده می‌شود.

زمانی که با اهرم و لوریچ معامله می‌کنید، قوانین معاملاتی را رعایت نمی کنید، بازار را به درستی تحلیل نمی کنید و جهت حرکت بازار را به اشتباه پیش بینی می کنید، لیکویید شدن اتفاق افتاده و و زیان هنگفتی را به شما وارد می‌سازد.

حرف آخر

در این مقاله با این موضوع که کال مارجین چیست آشنا شدیم و دیدیم که چطور می‌توان از آن جلوگیری کرد یا در صورت وقوع، اوضاع را بهبود بخشید. این وضعیت در اکثر بازارهای مالی رخ می‌دهد و افرادی که در زمینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند، باید در این مورد اطلاعات و دانش کافی داشته باشند. به همین منظور می‌توانید از مقالات ما مانند مدیریت سرمایه، چگونه سرمایه گذاری درستی انجام دهیم؟ یا سایر مقالات دسته‌بندی اقتصاد و سرمایه‌گذاری استفاده کنید.