فشار سنج اقتصاد (شاخص CPI)

این مقاله توسط آقای اسماعیل بلیار از دانشجویان دانشکده ی بازار نوشته شده است.

شاخص قیمت مصرف کننده (Consumer Price Index)

شاخص قیمت مصرف کننده که به اختصار CPI خوانده می شود، معیاری برای اندازه­ گیری­ میانگین وزنی قیمت یک سبد مصرفی کالا و خدمات (مانند حمل ونقل، غذا، خدمات پزشکی و..) است. بعبارتی شاخص قیمت مصرف کننده روشی برای اندازه ­گیری سطح قیمت در اقتصاد است و تغییر در این شاخص به معنای تغییر در مخارج و هزینه­ های زندگی در یک بازه زمانی است که توسط مصرف کنندگان یک سبد کالا و خدمات پرداخت میشود. CPI یکی از رایج­ترین شاخص­ های اندازه ­گیری تورم و ضد تورم است و به نوعی فشارسنج اقتصاد است.

درک بیشتر CPI

تورم یعنی کاهش قدرت خرید ارز رایج یک کشور در یک بازه زمانی یا بعبارتی ساده ­تر همان افزایش قیمت می­باشد. افزایش میانگین قیمت یک سبد کالا و خدمات در یک بازه زمانی می­تواند باعث کاهش آهنگ قدرت خرید شود. شاخص قیمت مصرف کننده معیاری است که می­تواند این تغییرات میانگین قیمت پرداختی یک سبد کالا و خدمات را اندازه­ گیری کند.

اداره آمار آمریکا (U.S Bureau of Labor Statistics) که به اختصار BLS نامیده می­شود، شاخص قیمت مصرف کننده را از سال 1913  محاسبه می­کند. CPI معمولا بصورت ماهانه، فصلی و سالانه محاسبه می­شود. اغلب آمار و سری شاخص قیمت مصرف کننده نسبت به سال پایه 1982-1984 سنجیده می­ شوند. اداره آمار آمریکا شاخص قیمت مصرف کننده را در بین سال 1982-1984 در عدد 100 قرار داده است. یعنی سبدی از کالا و خدمات خریداری شده و قیمت آن را برابر 100 قرار داده­ اند. حال اگر شاخص CPI عدد 110 شود یعنی 10% افزایش قیمت نسبت به سال پایه داشته ­ایم و اگر شاخص CPI عدد 90 شود نشان­دهنده یه کاهش 10% قیمتی در سبد خرید در مقایسه با سال پایه است.

محاسبه CPI

اداره آمار آمریکا (BLS) حدود 80,000 قلم را ماهانه از طریق تماس یا بازدید از فروشگاه­ها، موسسات خدماتی (مانند آژانس­ها و خطوط هوایی و...)، واحدهای اجاره­ای، مطب پزشکان و... جمع­آوری و ثبت می­کنند.

فرمولی که برای محاسبه شاخص قیمت مصرف کننده استفاده می­شود بقرار زیر است.

CPI=(C_t /C₀)*100

که در آن Ct برابر قیمت سبد در سال مورد نظر و C0 قیمت سبد در سال پایه است.

اصولا سال پایه در آمارها نسبت به سال  1982-84 سنجیده می­شود.

سبد کالا و خدمات شاخص قیمت مصرف کننده شامل 8 گروه اصلی است:

1. مسکن
2. غذا و نوشیدنی
3. خدمات پزشکی
4. پوشاک
5. حمل و نقل
6. آموزش و ارتباطات
7. تفریح
8. سایر خدمات و کالا (مثل آرایش و خیاطی...)

مصارف CPI

• استفاده بعنوان خط کش و نشانگر وضعیت یک اقتصاد

روشی برای اندازه­ گیری تورم در نقطه انتهایی زنجیره مصرف است. قدرت خرید ارز کشور را مشخص می­کند و تا حدودی آشکارساز تاثیرات سیاست اقتصادی حکومت و سیاست­های پولی بانک­های مرکزی است و یک راهنما جهت تصمیم­ گیری­های اقتصادی است. در میان عموم جامعه CPI به عنوان فشارسنج اقتصاد است.

• تعدیل نشانگرهای اقتصادی

از CPI و اجزای آن می­توان برای تعدیل نشانگرهای اقتصادی ماننده خرده­ فروشی، میزان دستمزد ساعتی/هفتگی استفاده کرد. همچنین برای ارزش ­گذاری ارز کشور مربوطه و یافتن قدرت خرید آن استفاده کرد

شاخص قیمت مصرف کننده چه افرادی را پوشش می­دهد؟

شاخص CPI بیش از 50 میلیون نفر افراد تحت نظر تامین اجتماعی، متخصصین، مشاغل آزاد، افراد بیکار، افراد زیر خط فقر و بازنشستگان را پوشش می­دهد. این شاخص گروه ­های جامعه روستایی، خانوارهای کشاورزی، نیروهای مسلح، زندانیان و بیماران روانی را شامل نمی ­شود.

انواع CPI

هر دوره دو نوع آمار گزارش می ­شود

1. CPI-W : شاخص قیمت مصرف برای حقوق­ بگیران و کارمندان است  که بر اساس همان تعاریف CPI-U است که دو شرط را هم نیاز دارند. مخارج خانوارهایی که بیش از نیمی از درآمدشان ازطریق حقوق کارمندی یا کارگری باشد و دیگر آنکه حداقل یکی از اعضای خانوار 37 هفته در یکسال مشغول به کار بوده باشد. بین سال­های 1913-1977  ، اداره آمار آمریکا بیشتر روی این آمار تمرکز داشت. این آمار حداقل 29% کشور آمریکا را شامل می­شود.
2. CPI-U : شاخص قیمت مصرف کننده برای همه مصرف کنندگان شهری است و شامل 93%  جمعیت آمریکاست. اداره آمار آمریکا در سال 1978 شاخص CPI را توسعه داد و جمعیت هدف بیشتری را پوشش داد.این نوع شاخص بر اساس هزینه و مخارج اکثر ساکنین شهری و کلانشهری است.

اداره آمار آمریکا با وجود شباهت دو شاخص فوق، بررسی مجزایی برای محاسبه CPI-U و CPI-W انجام میداد، که در سال 1980 آن­ها را ادغام کرد. تنها تفاوت آن­ها در وزن مخارج گروه آیتم­ها و محیط جغرافیایی است.

محدودیت­ها و نقدهایی که به CPI وارد می­شود

• شاخص قیمت مصرف کننده ممکن است همه گروه ­های جامعه را پوشش ندهد. برای مثال شاخص CPI-U  (شاخص قیمت مصرف کننده شهری) بهتر می­تواند جامعه شهری آمریکا را پوشش ­دهد اما مناسب اقشار روستایی نیست.
• این شاخص معیاری برای اندازه ­گیری مخارج زندگی است اما همه جنبه ­های یک زندگی استاندارد را در برنمی­ گیرد.
• شامل هزینه­ های انرژی نمی­ شود، در حالیکه انرژی بخش بزرگی از مخارج خانوارها را شکل می­ دهد.
• این شاخص نمی­ تواند تنوع قیمت مناطق جغرافیایی خاص یا الگوی گروه­های خاص آمریکایی را پوشش دهد. برای مثال آمریکایی­ هایی که در نیویورک یا سان­فرانسیسکو ساکن هستند ممکن است الگوی متفاوتی در مخارج زندگی نسبت به ساکنین حومه یا روستایی داشته باشند.

در زمان نگارش این مقاله که برابر با 11 آپریل 2022 است، آمار فوریه 2022 برای شاخص قیمت مصرف کننده 0.9% افزایش نسبت به ژانویه 2022 افزایش داشته و نسبت به فوریه سال 2021 این عدد 7.9% افزایش داشته که از سال 1982 بیشترین افزایش را می­باشد.  آمار زیر از اینجا برداشته شده است که ماهانه در وب سایت BLS قرار می­گیرد.

در فوریه 2021، شاخص تعدیل نشده قیمت مصرف کننده 263.014 ، در ژانویه 2022 به عدد 281.148 و در فوریه 2022 به عدد 283.716 رسید. در سال پایه 1982-84 این عدد 100 بود. برای درک ساده تر تصور کنید اگر خانواری در سال 1982-84 مبلغ 100 دلار برای سبد کالا و خدمات پرداخت می­کرد، در فوریه 2022 بایستی 283.716 دلار پرداخت نماید. بعبارتی در این 40 سال 183.7% افزایش در قیمت داشته است.

حال درصد تغییر شاخص در یکسال اخیر به شکل زیر محاسبه می­شود

همچنین می­توان درصد تغییر CPI را نسبت به ماه گذشته به صورت زیر بدست آورد

داده ­ها و آمار اقتصادی را می ­توان از سایتهای مختلف که چند نمونه در زیرقید شده است یا با جستجوی تقویم اقتصادی یا Economic Calendar در گوگل براحتی یافت.

Forexfactory.com

Fxstreet.com

Dailyfx.com

نتیجه گیری:

فعال اقتصادی علی الخصوص کسانی که در بازارهای جهانی فعالیت دارند و برای تریدرهایی که با اخبار معامله می­کنند آمار CPI و رصد آن جهت انجام  معاملات ، ضروری می­باشد. همچنین تاثیر آن در سطح کلان اقتصاد بصورت میان مدت و بلند مدت بر کسی پوشیده نیست چرا که شاخص قیمت مصرف کننده فشارسنج اقتصاد و نشانگر سلامت و صحت عملکرد آن اقتصاد است.

منابع

www.Investopedia.com

www.Bls.gov

این مقاله توسط دانشجویان دانشکده ی بازار گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نگارش یافته است و گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نسبت به کلیه ريسك ها، تصمیمات، برداشت ها و اقدامات شما عزیزان، سلب مسئولیت می نماید و مسئولیت یا پاسخی برای معاملات دوستان نخواهد داشت.
در گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی دوره های مختلفی وجود دارد که می توان به کتاب بازاریابی در رکود، آموزش مدیریت سرمایه، دوره جامع ارزهای دیجیتال، دوره رایگان آشنایی با ارزهای دیجیتال، دوره معامله گری در بازارهای مالی، آموزش صرافی کوکوین  و تحلیل بازارهای مالی و پیش بینی اقتصاد 1401  اشاره کرد.
مقالات گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی در دسته بندی های تحلیل ارز دیجیتال، تحلیل اتریوم، تحلیل آلت کوین ها، تحلیل بیت کوین، تحلیل ریپل، تحلیل دوج کوین است.