ترازنامه بانک مرکزی آمریکا و تاثیر آن بر اقتصاد

این مقاله توسط آقای اسماعیل بلیار از دانشجویان دانشکده ی بازار نوشته شده است. پیشنهاد می شود دانشجویان دانشکده ی بازار حتما این مقاله را دقیق بخوانند.

"اگر کالاها از مرزها عبور نکنند سربازان عبور خواهند کرد." (فردریک باستیا)

در 9 مارچ 2022 بانک مرکزی آمریکا از پایان برنامه تسهیلات کمی (QE) خود که در مارچ 2020 با پاندمی کوید شروع شده بود، خبر داد.در این مقاله به بررسی عملکرد ترازنامه بانک مرکزی آمریکا و برنامه تسهیلات سیاست پولی و اثر توقف آن در بازار خواهیم پرداخت.

در این مقاله به موضوعات زیر خواهیم پرداخت:

• ترازنامه چیست؟
• فدرال رزرو
• بالانس شیت فدرال رزرو
• دارایی فد
• اوراق قرضه خزانه داری
• اوراق با پشتوانه وام رهنی
• سایر دارایی های فد
• QE و QT چیست؟
• رابطه QE با S&P500

ترازنامه چیست؟

بالانس شیت (Balance Sheet)  یا ترازنامه که به آن بیلان هم گفته میشود، یک صورت وضعیت مالی است که میزان دارایی و بدهی ها را در یک بازه زمانی نشان میدهد.برای مثال فعالین بازار بورس ایران میتوانند از سایت www.codal.ir  ترازنامه شرکتهای مختلف را بررسی کنند. عموما ترازنامه از دو ستون دارایی ها و بدهی تشکیل شده است.  در شکل زیر یه نمونه ساده ترازنامه را می بینید که دو ستون بدهی و دارایی (بستانکار) دارد. ستون بدهی (Liabilities) جمع بدهی ها و پرداختنی ها است و ستون دارایی (Asset) جمع دریافتنی ، سرمایه  و دارایی است.

در تصویر زیر هم یک نمونه ساده ترازنامه خارجی دیده میشود که دو ستون دارایی و بدهی دارد و البته حقوق  صاحبان سهام  (Owner’s Equity) هم جزو بدهی ها محسوب میشود ومقدار ستون بدهی و دارایی برابر میباشد یا بعبارتی حاصل تفریق دارایی و بدهی باید برابر صفر باشد. این ترازنامه میتواند برای هر شرکتی مانند اپل یا مایکروسافت هم باشد که نمونه کامل آن را در سایتهای مختلفی مثل https://www.investing.com/ میتوان مشاهده کرد.

همانند همه شرکتها و سازمانها، بانکهای مرکزی دنیا نیز دارای ترازنامه هستند و چون در این مقاله میخواهیم در مورد تاثیر ترازنامه بانک مرکزی آمریکا در اقتصاد صحبت کنیم از عبارت بالانس شیت برای ترازنامه و از عبارت فدرال رزرو یا فد جهت بانک مرکزی آمریکا استفاده خواهیم کرد.

فدرال رزرو

بنیاد بانکداری دولت فدرال (Federal Reserve System)، بانک مرکزی آمریکا میباشد که سیاست و خط مش پول ملی را هدایت میکند.

سیاست پولی بانک مرکزی آمریکا یا بعبارتی وظیفه اصلی بانک مرکزی، بهبود وضعیت اشتغال، ثبات قیمت ها و تعدیل نرخ بهره بلند مدت و ثبات در سیستم مالی است.فد برای دست یافتن به این اهداف ابزار مختلفی در دسترس دارد که یکی از این ابزارها بالانس شیت است. فد تصمیم میگیرد که بالانس شیت را بزرگ (منبسط) یا کوچک (منقبض) کند یا چه دارایی را نگه دارد. وقتی فد بدهی هایی مثل اوراق قرضه و اوراق رهنی را خریداری میکند، به دنبال کاهش بازدهی اوراق است و سیگنال تسهیل سیاست پولی جهت حمایت از اقتصاد است. برعکس، فروش دارایی توسط فد نشان از یک سیاست سختگیرانه جهت محدود کردن امور مالی است.

بالانس شیت فدرال رزرو

فد هر هفته پنجشنبه ساعت 4:30 بعد از ظهر بوقت آمریکا، بیانیه ای با نام H.4.1 منتشر میکند که از سایت زیر

https://www.federalreserve.gov/releases/h41/

قابل دسترسی است که شامل بیانیه تمامی بانکهای فدرال رزرو با تمامی جزییات دارایی و بدهی شان است. در پایین، نمودار ساده ای از بالانس شیت فدرال رزرو را مشاهده میکنید که مربوط به مارچ 2021  میباشد که در آن زمان بالانس شیت تقریبا 8 تریلیون دلار بود.

ستون دارایی عمدتا از اوراق قرضه خزانه داری (U.S. Treasuries) و اوراق قرضه رهنی یا اوراق با پشتوانه وام مسکن (Mortagage Backed Securities) که به اختصار MBS هم گفته میشود تشکیل شده است. از طرفی ستون بدهی ها (Liabilities) عمدتا از ارز درگردش (هر پول نقد یا دلاری که در جیب آمریکاییهاست جزو ارز در گردش است) و سپرده های قانونی (ذخیره قانونی یا Bank Reserve سپرده ای است که بانکهای تجاری در حساب خود نزد بانک مرکزی دارند) تشکیل میشود.

 دارایی فد

هر چه را که فد خریداری میکند را دارایی گویند. از آنجا که فد منابع نامحدود ارزی برای خرید دارایی دارد، اندازه بالانس شیت توسط دسترسی به دارایی های مطلوب بعلاوه ملاحضات سیاسی و خط مشی محدود میشود.

اوراق قرضه خزانه داری

اوراق قرضه  (U.S. Treasuries)یا اوراق بهادار خزانه (Treasury Securities) بطور سنتی دارایی فد را تشکیل میدهد. این اوراق توسط دولت یا موسسات صادر میشود که سررسید مشخص و سود مشخصی به آن تعلق میگیرد. برای درک بهتر فرض کنید دولت برای اجرای زیرساختی مثل ساخت سد نیاز به پول دارد. دولت برای تامین سرمایه اوراقی چاپ میکند و بفروش میرساند و ما بعنوان سرمایه گذار اوراق را خریده و سرمایه خود را به یک شخص یا نهاد پولی قرض میدهیم و قرض گیرنده که در اینجا دولت بود متعهد میشود تا وجه مورد نظر را در بازه زمانی مشخص با پرداخت سود دوره ای ثابت باز پرداخت کند. دارندگان اوراق قرضه سهامدار شرکت یا پروژه نیستند، آنها طلبکار شرکت محسوب میشوند. بنابراین این نوع سرمایه گذاری جزو کم ریسکترین نوع سرمایه گذاری میباشد و صد البته با توجه به ریسک کم، سود کمی هم دارد.

این اوراق انواع مختلفی دارد و اگر زمان سررسید آن کمتر از یک سال باشد به آن Bill، اگر زمان سر رسید بین دو تا ده سال باشد به آن Note و اگر بین ده تا سی سال سررسید شود به آن Bonds گفته میشود. در شکل بالا میتوان دریافت که در آپریل 2021  از دارایی تقریبا 8 تریلیون دلاری فد، حدود 5 تریلیون آن مربوط به اوراق قرضه بود. در شکل زیر میتوان سود اوراق قرضه بلند مدت از نوع Bondها را مشاهده کرد که نرخ بهره آن به زیر 2 درصد در سال 2018 رسیده بود.

حال متوجه میشویم در صورتی که اوراق قرضه بیشتری خریداری شود ستون دارایی در بالانس شیت افزایش پیدا میکند  چنانچه مطابق شکل زیر بالانس شیت در سال 2021 نزدیک 8 تریلیون دلار رسید.

البته بالانس شیت در سال 2022 به مرز 9 تریلیون دلار نیز رسید که  از اینجا میتوان نمودار بالانس شیت فدرال رزرو را آنلاین بررسی کرد.

اوراق با پشتوانه وام رهنی

اوراق با پشتوانه وام رهنی (Mortgage_Backed Securities) دومین دارایی بزرگ فد از نظر ارزش بالانس شیت است. این اوراق با درآمد ثابت توسط بانکها و موسسات مالی خلق و به سرمایه گذاران فروخته میشود. مطابق جدول دارایی های فد در آپریل 2021 که شکل آن در تصاویر بالا موجود است میتوان مشاهده کرد که فد بالای 2 تریلیون دلار اوراق MBS دارد و بعبارتی از بالانس شیت 8 تریلیون دلاری بیش از 7 تریلیون دلار مربوط به جمع اوراق قرضه و رهنی میباشد.

سایر دارایی های فد

دارایی های فد همچنین شامل وامهایی هست که از طریق رپو (repo) و پنجره تنزیل (discount windows) به بانکها گسترش یافته است.

رپو یا Repurchase Agreement یک دریافت وام کوتاه مدت برای اوراق دولتی است. یک معامله گر معمولا در یک معامله شبانه اوراق دولتی را به سرمایه گذار میفروشد و در روز بعد آنرا با اندکی سود بیشتر میخرد.

پنجره تنزیل ابزاری است که جهت کمک به بانکهای تجاری جهت مدیریت نیازهای نقدینگی کوتاه مدتشان که در این حالت بانکها میتوانند ذخایر مورد نیاز خود را از فدرال رزرو استقراض کنند و به نرخ بهره ای که قرض گیرندگان در ازای استقراض از پنجره تنزیل باید پرداخت کند نرخ تنریل گویند. نرخ تنزیل بالا میتواند نشاندهنده سیاست انقباضی در بازار باشد و نرخ پایین تر ممکن است سیگنالی مبنی بر سیاست انبساطی تر را القا کند.

QE و QT چیست؟

فدرال رزرو در بحران 2008 و پاندمی کرونا بصورت چشمگیری داراییهاش را با خرید اوراق اضافه کرد. در زمان بحران فد میتواند بالانس شیت را با خرید دارایی بیشتر تحت عنوان "برنامه خرید دارایی در مقیاس بزرگ" یا LSAPs بزرگتر کند. به این کار سیاست تسهیل کمی (Quantitative Easing) یا به اختصار QE میگویند که فد جهت افزایش نقدینگی در سیستم مالی با کاهش نرخ بهره، شروع به خرید اوراق قرضه بلند مدت از بانکها میکند.

فد همچنین میتواند جهت جلوگیری از تورم با فروش دارایی خود سیاست انقباضی (Quantitative Tightening) یا به اختصار QT را در پیش بگیرد که در این حالت فد جهت کاهش نقدینگی در بازار با افزایش نرخ بهره، شروع به فروش دارایی و اوراق قرضه میکند و دارایی بالانس شیت خود را کاهش میدهد تا بازار از حالت تورم خارج شود.

در تصویر زیر میتوان شروع QE ها را مشاهده کرد که از سال 2008 با بحران مالی بخش مسکن در آمریکا کلید  خورد و تا سال 2018 عملا سه بار بالانس شیت افزایش پیدا کرد و تا سال 2015 بالانس شیت از 1 تریلیون دلار به 4.5 تریلیون دلار رسید. البته در سال 2012 یک سیاست سختگیرانه QT اعمال شد که مقدار قابل ملاحظه ای نبود. شاخص بورس S&P500 هم که با رنگ نارنجی مشخص است را میتوان همزمان با افزایش بالانس شیت مشاهده کرد که روند صعودی در پیش گرفت و از عدد 750 به 2000  در انتهای QE-3 رسید و البته بعد از توقف سیاست QE، شاخص بورس همچنان به روند صعودی خود ادامه داد چنانچه در سال 2018 به عدد 2750 رسید.

در تصویر دیگری که در زیر نمایش داده شده است میتوان سیاستهای تسهیل کمی را تا سال 2022 مشاهده نمود و مبالغی که هر بار به بالانس شیت اضافه شده را مشاهده کرد. چنانچه در QE-4  که با شروع پاندمی کوید   در سال 2020 کلید خورد بار دیگر فد دارایی بالانس شیت خود را بیش از دو برابر کرد و از عدد  4 تریلیون دلار در 2020 به عدد 9 تریلیون دلار در 2022 رساند، که بی سابقه ترین سیاست انبساط پولی جهان بود.

سیاست انبساط پولی همانطور که باعث رشد اقتصادی میشود به همان شکل میتواند موجب ایجاد تورم در جامعه شود. در شکل زیر میتوان مشاهده کرد با اجرای سیاست QE تورم به عدد 8.6 درصد در می 2022 رسید که در 40 سال اخیر در آمریکا بی سابقه بوده است.

رابطه QE با S&P500

برای بررسی تاثیر اجرای چهار بار سیاستهای تسهیل پولی فد به جدول زیر توجه کنید. در دوره مارچ 2020 که چهارمین QE انجام شد مشاهده میشود که حدود 6 تریلیون دلار به اوراق فد اضافه شده است.

حال به جدول زیر توجه کنیم تا اثر عملکرد سیاست تسهیل پولی در شاخص بورس S&P500 که نماینده خوبی از وضعیت 500 شرکت برتر آمریکاست را طی دوره های مختلف QE و پس از اتمام QE ببینیم تا بتوانیم یک پیش بینی از اثر اتمام QE چهارم در بازار داشته باشیم. همانطور که مشاهده میشود با اتمام دوره های QE ،بازار همچنان به رشد خود ادامه داده و فقط زمانیکه QT انجام میشود بازار واکنش منفی داشته و روند نزولی داشته است، هرچند روند نزولی هم چندان قوی نبوده و این روند با میزان گام کاهش ترازنامه در ارتباط است. شروع کاهش ترازنامه با کاهش 50 میلیارد دلاری در ژوین 2022 و در ادامه رسیدن به 100 میلیارد دلار در سپتامبر است. آیا این کاهش میتواند عدد مناسبی برای یک سیاست سختگیرانه اقتصادی برای یک بالانس شیت 9 تریلیون دلاری باشد؟ در صورت ادامه این سیاست برای یکسال بالانس شیت میتواند به حدود 8 تریلیون دلار برسد. پس کاهش با این گام ، شیب تندی برای کاهش یک بالانس شیت بزرگ نمیباشد و چه بسا که با دیده شدن سیگنالهای رکودی و با اتفاق افتادن رکود، برای خروج از آن در آینده نه چندان دور بعید نیست فد QE-5 را آغاز کند.

جمع بندی نهایی

در این مقاله با مفاهیم بالانس شیت فدرال رزرو آشنا  شدیم و چگونگی افزایش یا کاهش بالانس شیت را با خرید یا فروش اوراق بهادار متوجه شدیم. بزرگتر شدن بالانس شیت خبر از سیاست انبساط پولی در جهت حمایت از اقتصاد است و بر عکس کوچک کردن ترازنامه سیگنالی از سیاست انقباض پولی جهت جلوگیری از تورم است. همچنین در این مقاله با سیاست QE آشنا شدیم و همگرایی مثبت آن را با رشد اقتصاد در چهار دوره اجرای این سیاست دیدیم و همچنین ایجاد تورم با QEهای بزرگ را دریافتیم. تاثیر QT در بازار را دیدیم و تاثیر زمان و شیب QT و نرمال سازی سیاست اقتصاد پولی بر اقتصاد را درک کردیم. البته بازار را با یک مولفه نمیتوان آنالیز کرد و بالانس شیت یکی از ابزار کنترل اقتصاد است و فاکتورهای مختلف بایستی بررسی گردد تا مسیر و جهت اقتصاد مشخص شود و این مقاله صرفا جهت ایجاد یک نگاه و آگاهی از تاثیر بالانس شیت در بازار است که بتوانیم با رصد آن و پایش سایر ابزار و فاکتورهای اقتصادی دیگر، تحلیل مناسب از وضعیت اقتصاد و بازار داشته باشیم.

این مقاله توسط دانشجویان دانشکده ی بازار گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نگارش یافته است و گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نسبت به کلیه ريسك ها، تصمیمات، برداشت ها و اقدامات شما عزیزان، سلب مسئولیت می نماید و مسئولیت یا پاسخی برای معاملات دوستان نخواهد داشت.

در گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی دوره های مختلفی وجود دارد که می توان به کتاب بازاریابی در رکود، آموزش مدیریت سرمایه، دوره جامع ارزهای دیجیتال، دوره رایگان آشنایی با ارزهای دیجیتال، دوره معامله گری در بازارهای مالی، آموزش صرافی کوکوین  و تحلیل بازارهای مالی و پیش بینی اقتصاد 1401  اشاره کرد.
مقالات گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی در دسته بندی های تحلیل ارز دیجیتال، تحلیل اتریوم، تحلیل آلت کوین ها، تحلیل بیت کوین، تحلیل ریپل، تحلیل دوج کوین است.