این مقاله توسط آقای علی شمس از دانشجویان دوره دوم دانشکده ی بازار تهیه شده است.
اقتصاد،علم یا روایت؟
در سال های اخیر و به دلیل شرایط خاص اقتصادی کشورمان ایران در هر کوچه و خیابانی که قدم بزنیم روایات مختلفی درباره دلایل گرانی مرغ و تخم مرغ، نرخ ارز، افزایش قیمت بنزین یا لبنیات و نرخ تورم و بسیاری موارد دیگر می شنویم و این سوال مهم پیش می آید که چه کسی درست می گوید؟
پاسخ این سوال مهم را هم با یک سوال مهم دیگر بررسی می کنیم، اقتصاد علم است یا روایت؟
اقتصاددان در مقام یک دانشمند
اقتصاددانان تلاش میکنند تا مسائل و موضوعات موردنظر خود را مانند دانشمندان به طور کاملا عینی مورد بررسی و مطالعه قرار دهند. اقتصاددانان به همان نحو به مطالعه می پردازند که یک فیزیکدان به مطالعه ماده و یک زیست شناس به مطالعه حیات می پردازد. آن ها به ساختار نظریه ها، جمع آوری داده ها و اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها به منظور اثبات (تأييد) و یا رد نظریه ها می پردازند.
برای بعضی افراد کمی عجیب است که بگوییم اقتصاد یک علم است زیرا اقتصاددانان نه با تلسکوپ کار می کنند و نه آزمایشگاه دارند. در هر صورت جوهرعلم، روش شناسی علمی است. با استفاده از روش علمی به طراحی، ساخت، و آزمون نظریه های مختلف در مورد نحوه کارکرد جهان می پردازیم. با استفاده از روش علمی همان طور که می توانیم به مطالعه جاذبه زمین و تحول گونه های حیات بپردازیم، می توانیم اقتصاد یک کشور را نیز مورد بررسی قرار دهیم. همان طور که آلبرت اینشتین می گوید: «تمامی علوم چیزی بیش از پالایش و تهذیب افکار روزمره نیستند.»
هرچند اظهارنظر اینشتین برای علوم اجتماعی نظیر اقتصاد هم، مشابه علوم طبیعی مانند فیزیک، کاملا صادق است، ولی بسیاری از مردم عادت نکرده اند که از دریچه چشمان یک دانشمند به جامعه بنگرند.
روش علمی: مشاهده، نظریه، و مشاهده بیشتر.
بنا بر آنچه گفته اند، آیزاک نیوتن با سقوط سیب از درخت کنجکاو شد تا علت آن را کشف کند. این مشاهده نیوتن را به فکر طراحی و ارائه نظریه جاذبه واداشت، نظریه ای که نه تنها علت افتادن سیب از درخت را تفسیر می کرد، بلکه در موارد مشابه نیز کاربرد داشت، آزمون های بعدی در مورد نظریه نیوتن نشان دادند که این نظریه در بسیاری از شرایط به خوبی کار می کند، به عبارت دیگر صحت آن با آزمون های مختلف تأیید شد (هرچند بعدها اینشتین نشان داد که این نظریه در تمامی شرایط صادق نیست) به هرحال نظریه جاذبه نیوتن در توصيف مشاهدات، چنان موفقیتی داشت که هنوز هم در دروس فیزیک دوره کارشناسی در سرتاسر دنیا تدریس می شود.
این ارتباط نزدیک میان نظریه و مشاهده، در حوزه اقتصاد نیز وجود دارد. یک اقتصاددان ممکن است در کشوری زندگی کند که با مشاهده افزایش سریع قیمت ها به طراحی و ارائه یک نظریه درباره تورم بپردازد.
در این نظریه ممکن است ارائه کننده ادعا کند که تورم شدید زمانی پدید می آید که دولت اقدام به چاپ و انتشار پول کند. برای آزمون این نظریه، اقتصاددان باید به جمع آوری و تحلیل سطح قیمت و حجم پول در بسیاری از کشورها بپردازد. اگر رشد حجم پول هیچ ارتباطی با نرخ رشد قیمت ها نداشته باشد، در این صورت اقتصاددان به اعتبار نظريه خود درباره تورم شک خواهد کرد. چنان چه رشد پول و تورم با توجه به آمار بین المللی همبستگی بسیار قوی داشته باشند (درواقع نیزهمین طور است)، آنگاه اقتصاددان به نظریه خود اعتماد بیشتری خواهد داشت. هرچند اقتصاددانان همانند دانشمندان سایر علوم از نظریه و مشاهده استفاده می کنند، اما آنها با مانعی روبه رو هستند که وظیفه و فعالیت ایشان را بسیار مشکل و چالش برانگیز میکند: تجربه و آزمون در اقتصاد اغلب بسیار مشکل است، فیزیکدانانی که نظریه جاذبه را بررسی می کنند می توانند در آزمایشگاه اشیاء بسیار زیادی را رها کنند و با مشاهدات فراوان به تولید داده ها جهت آزمون نظریه بپردازند. در مقابل، وقتی اقتصاددانان به مطالعه تورم اقدام می کنند، اجازه ندارند برای کسب اطلاعات لازم به تغییر سیاست های پولی بپردازند، اقتصاددانان شبیه ستاره شناسان و زیست شناسان تکاملی مجبور هستند با داده هایی که در جهان واقعی در اختیار آنهاست کار کنند.
به منظور یافتن یک جانشین برای تجربیات آزمایشگاهی، اقتصاددانان توجهی ویژه به تجربیات وابسته به رویدادهای تاریخی دارند. وقتی جنگ در خاورمیانه باعث قطع صدور نفت می شود، قیمت نفت در سرتاسر جهان به سرعت افزایش می یابد. به دنبال افزایش قیمت نفت سطح رفاه مصرف کنندگان و تولیدکنندگان کاهش می یابد. به دنبال این رویدادها برای سیاستگذاران اقتصادی این سوال به وجود می آید که مناسب ترین واکنش چیست؟ از سوی دیگر برای اقتصاددانان فرصتی فراهم می شود که اثر یک منبع طبیعی کلیدی (نفت) را بر اقتصاد جهان بررسی کنند، چنین فرصتی تا مدت زمان طولانی پس از افزایش قیمت نفت نیز وجود دارد. چنین حوادثی از آنجا که به فهم ما از اقتصاد گذشته کمک می کنند بسیار ارزشمندند و اهمیت بیشتر آنها این است که ما به یاری آنها می توانیم به تفسیر و ارزیابی نظریه های اقتصادی در زمان حال اقدام کنیم.
خب دوستان، تا این لحظه به این نتیجه رسیده ایم که نمی توان بر اساس روایات تصمیم گیری کرد و برآیند نتایج خوبی داشت، اقتصاد یک علم است و بهتر است برای تصمیم گیری درباره هر یک از فعالیت های اقتصادی-مالی به متخصص آن موضوع مراجعه کنیم یا حداقل به کسی که در آن موضوع تخصصی ندارد مراجعه نکنیم!
هر حوزه ای از مطالعات، زبان و نحوه تفکر خاص خود را دارد. ریاضیات درباره اصول موضوعه، انتگرالها، و فضاهای برداری صحبت می کند. روان شناسان درباره خود، فراخود و ناهنجاری های شخصیت صحبت میکنند. حقوق دانان نیز درباره محل ارتکاب جرم، دادخواست، شبه جرم، و اصل قانونی عدم امکان انکار پس از اقرار صحبت میکنند. رشته اقتصاد نیز همین گونه است. اقتصاددانان درباره عرضه، تقاضا، کشش، نظریه مزیت نسبی، تورم، مرز امکانات تولید و هزینه فرصت صحبت می کنند. این واژه ها فقط بخشی از زبان اقتصاددانان به شمار می آیند. اگر می خواهیم اتفاقات اقتصادی را بهتر درک کنیم خوب است که حداقل با مفاهیم اساسی این رشته بیشتر آشنا باشیم.
در پایان برای مطالعه بیشتر می توانید به این کتاب ها مراجعه کنید:
گریگوری منکیو-کلیات علم اقتصاد
گریگوری منکیو-مبانی علم اقتصاد
مسعود نیلی-مبانی اقتصاد
این مقاله توسط دانشجویان دانشکده ی بازار گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نگارش یافته است و گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نسبت به کلیه ريسك ها، تصمیمات، برداشت ها و اقدامات شما عزیزان، سلب مسئولیت می نماید و مسئولیت یا پاسخی برای معاملات دوستان نخواهد داشت.
در گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی دوره های مختلفی وجود دارد که می توان به کتاب بازاریابی در رکود، آموزش مدیریت سرمایه، دوره جامع ارزهای دیجیتال، دوره رایگان آشنایی با ارزهای دیجیتال، دوره معامله گری در بازارهای مالی، آموزش صرافی کوکوین و تحلیل بازارهای مالی و پیش بینی اقتصاد 1401 اشاره کرد.
مقالات گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی در دسته بندی های تحلیل ارز دیجیتال، تحلیل اتریوم، تحلیل آلت کوین ها، تحلیل بیت کوین، تحلیل ریپل، تحلیل دوج کوین است.
یعقوب محمد زاده
2 سال پیشAli Shams
2 سال پیش