آشنایی با اوراق قرضه و منحنی بازارهای مالی

این مقاله توسط آقای اسماعیل بلیار از دانشجویان دانشکده ی بازار نوشته شده است.

این ویدئوی آموزشی در مورد اوراق قرضه خزانه داری و آشنایی با منحنی بازده اوراق است.

 ویدیو در قسمت آخر همراه با آزمون چهارگزینه ای و پاسخ هست.

برای دانلود ویدئو ، روی همین لینک کلیک کنید.

در پارت اول این ویدیو بترتیب با مفاهیم زیر آشنا می شویم.

0 تا ثانیه 40” این ویدیو: اوراق قرضه  (Treasury Bonds) و سرفصل

ثانیه 40” تا دقیقه 1’:48” این ویدیو: تامین مالی (Finance) از طریق سهام

1’:48” تا 4’:07” این ویدیو: تامین مالی (فاینانس) از طریق بدهی – Par Value یا ارزش اسمی اوراق- سررسید یا Maturity - 

4’:07” تا 6’:17” این ویدیو:  منحنی بازده یا Yield curve – انواع صادر کننده اوراق یا Issuer – اوراق خزانه- نسبت بازدهی به سررسید- Bills – notes – bonds – ریسک قرض دادن بسته به زمان

6’:17” تا 6’:38” این ویدیو:  آشنایی با سایت آنلاین بازدهی اوراق خزانه

6’:38”  تا 7’:44” این ویدیو:  گراف منحنی بازده- دلیل تشکیل منحنی بازده

7’:44” تا 8’:26” این ویدیو:  اسپرد یا spread

8’:26”  تا 11’:08” : رابطه اوراق و بهره- کوپن با مثال- تاثیر تغییر نرخ بهره (Interest Rate) بر قیمت اوراق- discount to par value – premium to par – بازار ثانویه

در پارت دوم این ویدیو بترتیب با مفاهیم زیر آشنا می شویم:

برای دانلود ویدئو روی همین لینک کلیک کنید.

0 تا 2’:41” این ویدیو:  Zero Coupon Bonds یا اوراق با کوپن صفر- فرمول قیمت اوراق با داشتن نرخ بهره- تغییر انتظارات نرخ بهره و تاثیر بر روی قیمت اوراق

2’:41”  تا 4’:19” این ویدیو:  محاسبه سود خرید اوراق کوپن صفر در بازار ثانویه- تاثیر تقاضا در قیمت اوراق با مثال

4’:19” تا 5’:11” این ویدیو:  جمع بندی رابطه نرخ بهره و قیمت اوراق و بازدهی اوراق

5’:11” تا 9’:05” : آزمون چهارگزینه ای با پاسخ

" یکی از شاخص های پیشرو اقتصاد منحنی بازده اوراق است. سرمایه گذاران اوراق خزانه داری همواره آن را رصد میکنند، چون این منحنی اسپرد و اختلاف نرخ بهره بلند مدت و کوتاه مدت را نشان میدهد."

Kenneth Fisher

اوراق خزانه داری

تفاوت تامین مالی از طریق فروش سهام جدید و اوراق قرضه

وقتی شرکتی یا کارخانه ای بخواهد جهت توسعه و ایجاد پروژه های جدید جذب پول کند این تامین مالی (فایننس) به دو صورت انجام میگیرد. در روش اول میتوان با انتشار سهام جدید و فروش آن اقدام به تامین مالی و جذب سرمایه کرد. در روش دوم از طریق قرض گرفتن و بدهی کردن میتوان جذب سرمایه نمود. در روش اول تعداد سهام اضافه میشود و سرمایه گذار ریسک بیشتری قبول میکند. در روش فایننس از طریق بدهی، سرمایه گذار ریسک بسیار کمتری انجام میدهد، در نتیجه سود کمتری هم نسبت به سهامدار دریافت میکند. سهامدار با سرمایه گذاری و خرید سهام می تواند سود بیشتری کسب کند، هر چند می تواند ضرر هم کسب کند و حتی اصل پول خود را هم از دست دهد اگر به فرض مثال شرکت یا کارخانه مزبور ورشکست شود. در این صورت اولویت در پرداخت سود واصل پول با شخص قرض دهنده است نه سهامدار.

سازوکار قرض گرفتن

برای قرض کردن و یا به عبارتی دریافت بدهی، شرکت قرض گیرنده اوراقی را منتشر میکند که اوراق قرضه نام دارد.اوراق قرضه اصولا داری سه ویژگی مهم هستند.

• ارزش اسمی یا Par value: مثلا اگر شرکتی 1 میلیون دلار پول لازم داشته باشد، نیازی نیست این مبلغ را یکجا از یک نفر قرض بگیرد و بجای آن 1000 عدد اوراق قرضه 1000 دلاری انتشار میدهد. در این صورت میتوان این اوراق را به سرمایه گذاران بیشتری فروخت. در مثال بالا اوراق دارای ارزش اسمی یا  Par Value هزار دلاری میباشد. گاها به ارزش اسمی Face Value هم گفته میشود.
• تاریخ سررسید یا Maturity: بر روی اوراق قرضه یک تاریخ سررسید وجود دارد که به تاریخی گفته میشود که قرض دهنده تمام ارزش اسمی اوراق خود را ( در مثال بالا 1000 دلار بود) دریافت خواهد کرد. مثلا اگر تاریخ سررسید اوراقی دو ساله باشد، قرض گیرنده موظف است بعد دو سال اصل ارزش اسمی را به قرض دهنده پرداخت کند.
• بهره سالانه یا بازدهی Yield: به نرخ بهره ای گفته میشود که بر روی اوراق چاپ شده است و قرض گیرنده موظف است که این سود را به قرض دهنده پرداخت کند. این پرداخت میتواند سالانه و یا ماهانه باشد. ولی عموما پرداخت سودها هر شش ماه یکبار انجام میشود. در مثال بالا با فرض سود سالانه 10% و ارزش اسمی ورق 1000 دلاری، قرض گیرنده موظف به پرداخت 100 دلار سود در سال میباشد که معمولا سالی دو بار پرداخت میشود، یعنی هر 6 ماه 50 دلار.

آشنایی با منحنی بازده اوراق (Yield Curve)

صادر کننده (Issuer) اوراق میتواند شرکت و سازمانها، دولت، بانک، شهرداری و.. باشد. اما وقتی در مورد منحنی بازده صحبت میکنیم منظور اوراق بدهی دولتی یا اوراق خزانه است. پس وقتی در مورد منحنی بازده اوراق صحبت میکنیم، منظور منحنی اوراق قرضه خزانه داری است.

این اوراق با توجه به زمان سررسید و بازپرداخت اصل پول نامهای متفاوتی دارد که به شرح زیر است:

1. T-bills: اوراق Bills یا Treasury Bills به اوراقی گفته میشود که تاریخ سررسید آن از 1 ماه تا یک سال میباشد.
2.  :T-notesاوراق Treasury Notes به اوراقی گفته میشود که تاریخ سررسید آن بین یک تا ده سال باشد.
3. T-bonds: اوراق   Treasury Bonds به اوراقی گفته میشود که زمان سررسید آن از ده سال تا سی سال است.

غالبا به همه این اوراق قرضه،  باند (Bond) گفته میشود ولی در اصل، تعریف زمانی بالا بین فعالین اقتصادی رواج دارد.

این اوراق با توجه به زمان سررسید، سودهای متفاوتی پرداخت میکند. طبیعی است که در شرایط ایده آل، اگر قرض دهنده در مدت زمان کوتاهی اصل پول را دریافت کند ، بهره کمتری هم دریافت میکند چون ریسک کمتری کرده است. در مقابل اگر این بدهی مدت زمان طولانی تری در درست قرض گیرنده باشد، قرض دهنده بخاطر ریسک زیاد سود بیشتری دریافت میکند. برای همین این منحنی در بیشتر مواقع و در شرایط نرمال دارای شیب مثبت یا سربالاست. یعنی به ازای بدهی طولانی تر، بازده بیشتری دارد. در شکل زیر هم میتوانید منحنی بازده خزانه (Treasury Yield Curve) را ببینید.

برای مشاهده روزانه مقادیر بهره اوراق خزانه با سررسیدهای مختلف میتوانید به سایت https://home.treasury.gov مراجعه کنید و بهره این اوراق را رصد کنید.

منحنی بازده چگونه شکل میگیرد؟

فرض کنید دولتی جهت مخارج سالانه به پول نیاز دارد. اوراقی انتشار میدهند و یک حراجی برگزار میکنند تا این اوراق را بفروشند. از آنجایی که ریسک اوراق بدهی خزانه بسیار پایین است، اگر تقاضا برای اوراق خزانه زیاد باشد، دولت میتواند سود کمتری برای این اوراق پرداخت کند و بالعکس اگر مردم تمایل به خرید اوراق نداشته باشند، دولت سود بیشتری به این اوراق پرداخت میکند تا مردم برای خرید اوراق تشویق شوند. پس تقاضا برای اوراق، منحنی بازده اوراق را شکل میدهد.

رابطه بهره (Interest Rate) و اوراق قرضه

با یک مثال به این موضوع بپردازیم. فرض کنید اوراقی در درست داریم که نرخ بهره آن 10% است. حال نرخ بهره افزایش پیدا کرده چنانچه به مقدار 15% رسیده است. از آنجاییکه نرخ سود اوراق ما کمتر از نرخ بهره است، قیمت اوراق ما کاهش می یابد و در اصلاح Discount To Par  اتفاق می افتد. یا اگر قصد فروش  این اوراق را داشته باشیم این اوراق در تخفیف معامله می شوند و نسبت به ارزش اسمی اوراق، ارزانتر معامله می شود.

حال اگر اوراق که با نرخ بهره سالانه 10% داشته باشیم و نرخ بهره در جامعه به 5% برسد قیمت اوراق چه تغییری خواهد داشت؟ طبیعی است که وقتی اوراق سود بیشتری پرداخت نماید، تقاضا برای آن اوراق افزایش خواهد یافت و بالطبع قیمت آن اوراق افزایش می یابد که به اصطلاح گفته میشود Premium To Par یا اینکه اوراق گرانتر از ارزش اسمی خود معامله می شود.

پس نتیجه میگیریم نرخ بهره (IR) و قیمت اوراق (Bonds) نسبت معکوس دارد.

بعبارتی به این نتیجه میرسیم که اگر اوراقی را ارزانتر از ارزش اسمی آن بخریم سود و بازدهی بیشتری دریافت خواهیم کرد و برعکس اگر اوراقی را گرانتر از ارزش اسمی آن بخریم، بازده آن اوراق کاهش می یابد.

در شکل زیر می بینیم که با افزایش نرخ بهره؛

تقاضا برای خرید اوراق کاهش می یابد، درنتیجه قیمت اوراق کاهش و بازدهی اوراق افزایش می یابد.

همچنین می بینیم که با کاهش  نرخ بهره؛

تقاضا برای خرید اوراق افزایش می یابد، درنتیجه قیمت اوراق افزایش و بازدهی اوراق کاهش می یابد.

پس انتظار برگشت سود با قیمت اوراق نسبت عکس دارد.

در ادامه یک آزمون با هشت سوال چهارگزینه ای داریم که پاسخ این آزمون در ویدیو آمده است.

1. وقتی منحنی بازده اوراق شیب منفی داشته باشد. بازده اوراق با سررسید 10 ساله نسبت به اوراق 1 ساله به چه صورت است؟

الف) غیر ممکن است بدون دانستن نرخ کوپن اوراق این دو اوراق را مقایسه کرد

ب) بازده اوراق 10 ساله بخاطر ریسک سررسید پرمیوم بیشتر از اوراق 1 ساله است

ج) بازده هر دو اوراق یکسان خواهد بود

د) بازده اوراق 10 ساله کمتر از اوراق 1 ساله است

    2. وقتی منحنی بازده اوراق داری شیب رو به بالا (مثبت) است. کدام زمان شیب مثبت است؟

                     الف) در زمان شرایط انبساطی

                     ب) زمان رکود

                      ج) زمان انتقال و گذر اقتصادی

                       د) وقتی نرخ بهره بلند مدت کمتر از نرخ بهره کوتاه مدت باشد

3. اگر اوراق بلند مدت بازدهی بیشتری نسبت به کوتاه مدت داشته باشد. منحنی بازدهی ....... است.

الف)مقعر (شکل تپه)

 ب)شیب مثبت (رو به بالا)

  ج)محدب (شکل دره)

   د)شیب منفی (رو به پایین)

4. کدام یک از موارد زیر با شواهد تجربی در مورد ساختار مدت نرخ بهره سازگارتر است:

الف) بهره بلند مدت نسبت به کوتاه مدت نوسانی تر هستند

 ب) بهره کوتاه مدت نسبت به بلند مدت نوسانی تر هستند

  ج) از آنجا که بهره بلند مدت و کوتاه مدت بصورت یکسان نوسان دارند، هیچکدام خیلی زیاد نوسان ندارند

   د) از آنجا که بهره بلند مدت و کوتاه مدت بصورت یکسان نوسان دارند، پس مقدار زیادی نوسان میکنند

5. در مقایسه با اوراق دولتی، اوراق شرکتی

   الف) راحت فروخته میشوند

    ب) بازدهی بیشتری دارد

    ج) حداقل امن است

     د) ریسک بیشتری دارد

6. سارا یک اوراق شرکتی که توسط صنایع X صادر شده است را دارد. عملکرد کمپانی مطلوب است و سود کوپن ها را سرموقع پرداخت میکند. سارا تصمیم میگیرد اوراق را بفروشد ولی بروکر در پیدا کردن خریدار مشکل دارد. سارا الان با چه مشکلی روبرو است؟

     الف) ریسک نقدشوندگی (لیکوییدتی)

      ب) ریسک تورم

      ج) ریسک کلاهبرداری

      د) ریسک رکود

7. فرض کنید یک اقتصادی باعث ایجاد منحنی بازده معکوس شده است. کدام توضیح مناسب تر است؟

الف) انتظار میرود نرخ بهره در آینده افزایش یابد

ب) سرمایه گذاران انتظار دارند سرعت رشد اقتصاد کند شود

ج) سرمایه گذاران بین اوراق با سررسیدهای زمانی مختلف بی تفاوت هستند

د) اسپرد افزایش یافته

  8. اختلاف بین بازدهی دو اوراق را چه میگویند؟

 الف) اسپرد

  ب) بازدهی اوراق

  ج) سررسید (Maturity)

   د) بهره سالیانه (Annual Interest Rate)

جهت مشاهده پاسخ های آزمون به ویدیو مراجعه نمایید. تعداد پاسخ صحیح خود را در بخش نظرات بنویسید تا در ادامه ساخت محتوا به ما کمک نماید.

این مقاله توسط دانشجویان دانشکده ی بازار گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نگارش یافته است و گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نسبت به کلیه ريسك ها، تصمیمات، برداشت ها و اقدامات شما عزیزان، سلب مسئولیت می نماید و مسئولیت یا پاسخی برای معاملات دوستان نخواهد داشت.
در گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی دوره های مختلفی وجود دارد که می توان به کتاب بازاریابی در رکود، آموزش مدیریت سرمایه، دوره جامع ارزهای دیجیتال، دوره رایگان آشنایی با ارزهای دیجیتال، دوره معامله گری در بازارهای مالی، آموزش صرافی کوکوین  و تحلیل بازارهای مالی و پیش بینی اقتصاد 1401  اشاره کرد.
مقالات گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی در دسته بندی های تحلیل ارز دیجیتال، تحلیل اتریوم، تحلیل آلت کوین ها، تحلیل بیت کوین، تحلیل ریپل، تحلیل دوج کوین است.