چرا NFT میخرم؟

این مقاله جهت آشنایی با NFT ها توسط آقای کوروش افشارپور از دانشجویان دانشکده ی بازار نوشته شده است.

چرا NFT می‌خرم؟

سال پیش بود که بازار NFT دچار یک چرخه‌ی هایپ شد و توکن‌های پروژه‌های metaverse و NFT یک رالی قیمتی را شروع کردند که به خیلی‌ها سود‌های چند صد درصدی دادند. شاید تا الان خیلی تعریف NFT هارو شنیده باشید، ولی آیا واقعا اون رو درک کردید؟ طبیعتا درصد خیلی زیادی از مردم درکی از کاربرد واقعی NFT در آینده ندارند. بلکه اگر داشتند هیچ وقت $11.75m برای عکس زیر پرداخت نمی‌کردند.

توی این مقاله قصد داریم تا آگاهی شما رو نسبت به دنیای کریپتو افزایش بدیم، بلکه بتونید سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه‌تری انجام بدید. برای این‌ که NFT هارو درک کنیم ابتدا باید خود ارز‌های دیجیتال و توکن‌هایی که بر بستر یک ارز دیجیتال ساخته می‌شوند رو درک کنیم.

بررسی ساختار یک توکن

خیلی کارو سخت نمی‌کنیم و یک توکن که بر روی بلاکچین Ethereum نوشته شده رو بررسی می‌کنیم. هر توکن در واقع یک کد هست که بر روی بلاکچین ذخیره می‌شه و هر کس می‌تونه توابع اون توکن رو صدا بزنه مثل تابع انتقال، گرفتن نام توکن و ...  هر کد برای اینکه به عنوان یک توکن شناخته شود حتما باید از فرمت خاصی پیروی کند و یک سری پارامترهایی رو تعریف بکنه. در قسمت زیر یک سری از این پارامتر هارو برسی می‌کنیم.

شماره ۱: تعداد کل توکن‌هارو مشخص می‌کنه

شماره ۲: بالانس هر یک از کیف پول‌هارو ذخیره می‌کنه

شماره ۳: نام توکن رو مشخص می‌کنه

شماره ۴: نماد توکن رو ذخیره می‌کنه

شماره ۵: تعداد اعشار توکن رو مشخص می‌کنه

شماره ۶: آدرس گیرنده و مقدار  را می‌گیرد و آن مقدار توکن را از کیف پول کسی که این تابع را صدا زده کم می‌کند و به گیرنده اضافه می‌کند.

خب تا الان متوجه شدیم که یک توکن چیز خاصی نیست و فقط با چند خط کد ساخته شده و هر کس(حتی شما) می‌تونه یک توکن بسازه. تا همینجا اونقدری یاد گرفتیم که بدونیم این همه توکن‌ که هر کسی تو فضای مجازی  تبلیغشون رو می‌کنه از کجا اومدن.

به طور مثال می‌تونیم کد‌های دو توکن SHIBA و AAVE را با هم مقایسه کنیم. AAVE یک توکن پروتوکل DeFi هست که بستری برای قرض گرفتن و وام دادن در cryptocurrency را فراهم می‌کند. حال نگاهی به تعریف SHIB که در سایت Investopedia نوشته شده است بپردازیم: Shiba Inu یک توکن بر پایه‌ی Ethereum می‌باشد که سگ Shiba Inu که یک سگ شکاری ژاپنی هست و نشانه‌ی خوش یمنی هست را به عنوان ویژگی خود دارد.

نیازی به توضیح بیشتر نیست، از روی تعریف SHIB میشه فهمید که هیچ کاربردی ندارد. حتی با مقایسه‌ی کد‌های این دو ارز می‌بینیم که چقدر کد‌های Aave بیشتر هستند و کارایی بیشتری برای آن تعریف شده، در حالی که توکن Shiba تنها از فرمت ساده‌ی یک ارز ERC20 پیروی کرده و هیچ کاربردی برای آن تعریف نشده.

نکته: نیازی نیست که کاربرد یک توکن حتما در کد‌هایش تعریف شده باشد، مانند توکنی که به عنوان پول یک بازی کامپیوتری استفاده می‌شود و کاربرد دیگری خارج از آن بازی ندارد، هرچند که اگر کاربرد توکن در contract پیاده سازی شده باشد خیلی بهتر هست و می‌توان به آن توکن بهای بیشتری داد زیرا که کاربرد آن در بلاکچین ذخیره شده و هیچ گاه از بین نمی‌رود.

قرارداد های هوشمند

این کدهایی که برای توکن ها نوشته می‌شوند و در بلاکچین ذخیره می‌شوند، Smart Contract (قرارداد هوشمند) نام دارند. به این معنا که نیازی نیست حتما توکن درست کنید و در بلاکچین قرار دهید تا قابل استفاده باشد. شما می‌توانید قرارداد هوشمندی تنظیم کنید که تنها دو عدد را در یکدیگر ضرب کند که نتیجه‌ی آن را ماینر‌‌ها محاسبه کرده و به شما می‌گویند.

به عنوان یک مثال کاربردی، فرض کنید که شما می‌خواهید مقداری اتریوم رو در ازای یک آهنگ در یک سایت پرداخت کنید. اما شما قبلا از این سایت خرید نکرده‌اید و اعتمادی ندارید که حتما آهنگ را دریافت می‌کنید. در اینجا هست که یک قرارداد هوشمند می‌تواند این مشکل را حل کند. در این بین می‌توان قرارداد هوشمندی تنظیم کرد که شما مقداری اتریوم را به آن می‌فرستید، و آن سایت هم آن آهنگ را به آن قرارداد هوشمند می‌فرستد. و بعد از آن اتریوم‌های شما به کیف پول سایت منتقل می‌شود و آن آهنگ شما برایتان ارسال می‌شود. ولی اگر آن سایت آهنگ را به قرارداد هوشمند نفرستد و یا شما اتریوم‌های خودتان را به قرارداد هوشمند نفرستید، قرارداد انجام نمی‌شود و در حالت اول اتریوم‌های شما به کیف‌ پولتان بر‌میگردد و در حالت دوم هم آهنگ به شما ارسال نمی‌شود. در واقع قرارداد هوشمند مانند یک واسطه بین ما و سایت عمل می‌کند.

بیشتر یاد بگیریم : کارمزدی که شما هنگام جابجا کردن توکن‌ها در شبکه‌ی اتریوم پرداخت می‌کنید، درواقع به ماینر‌ها پرداخت می‌شه(نه به صورت مستقیم) که تابع Transfer که شما صدا زده‌اید رو پردازش کنند. برای قرارداد‌های هوشمند هم همینطور هستش و زمانی که شما به طور مثال تابع ضرب دو عدد را صدا می‌زنید باید کارمزد آن را نیز بپردازید. حتی زمانی که شما یک قرارداد هوشمند درست می‌کنید و برای اولین بار می‌خواهید بر روی Blockchain قرار دهید، باید کارمزد آن را پرداخت کنید.

NFT

اگر تا اینجای مقاله را به خوبی مطالعه و درک کرده باشید، ادامه‌ی مقاله رو هم خودتون می‌تونید حدس بزنید. NFT یا توکن غیر مثلی هم یک Smart Contract هست که مانند توکن‌ها باید از یک فرمت خاص پیروی کند. NFT تفاوت‌هایی با توکن معمولی دارد که به آن‌ها می‌پردازیم.

می‌دانیم که همه‌ی توکن‌های یک ارز دقیقا مانند هم هستند و اگر من یک اتریوم داشته باشم و شما هم یک اتریوم داشته باشید، هیچ فرقی با هم ندارند، هر دو به یک مقدار می‌ارزند، هر دو یک خصوصیت دارند، و هر دو مانند 120,227,419 اتریوم دیگر(در زمان نوشته شدن این مقاله) هستند. اما NFT ها مثل یکدیگر نیستند. هر NFT یک ID دارد که فقط مختص آن NFT می‌باشد. حال آیا فقط یک ID منحصر به فرد یک NFT را خاص می‌کند؟ بله، آیا باعث ارزشمند شدن NFT ما می‌شود؟ خیر. یک NFT برای این که ارزشمند شود باید کارایی داشته باشد.

چه کاربردی؟ بهترین مثال در دنیای واقعی می‌توان به مالکیت اشیا اشاره کرد. به چه صورت؟ به این صورت که شما به ماشین خود به عنوان آن شی نگاه کنید و کلید ماشین شما, NFT باشد. زمانی که سعی می‌کنید ماشینتان را روشن کنید، ماشین به کیف پول دیجیتالی شما وصل می‌شود و فقط در صورتی روشن می‌شود که شما NFT ماشین خودتان یا درواقع کلید آن را داشته باشید, در غیر این صورت ماشین فکر می‌کند که شما می‌خواهید این ماشین را بدزدید و آژیرش روشن می‌شود.

مثال گفته شده را می‌توان برای خانه و هر چیز  دیگری که فکرش را بکنید به کار برد و از آن جایی که NFT یک قرارداد هوشمند با قابلیت برنامه ریزی هست، اگر که شما قسط ماشینتان را پرداخت نکنید NFT شما غیرفعال می‌شود تا زمانی که قسطش را پرداخت کنید. این یک نمونه از کاربرد NFT در دنیای فیزیکی هستش. ولی در دنیای مجازی چه کاربردی دارد؟

تصور کنید که آهنگ‌های شما NFT هستند. همینجا در ذهن خود می‌گویید خب که چی بشه،  می‌رم مجانی دانلود می‌کنم گوش می‌کنم دیگه. حال فرض کنیم که الان در ده سال آینده هستیم, Windows 12 اومده و برای حمایت از خواننده‌ها و رعایت قانون کپی‌ رایت  به شما اجازه نمی‌دهد که یک فایل mp3 را دبل کلیک کنید و راحت پخش کنید، و فقط در صورتی ویندوز اون آهنگ رو پخش می‌کنه که شما NFT اون آهنگ رو در کیف پولتون داشته باشید. اینجاست که می‌گویید ای کاش سال 2022 ان اف تی آهنگم رو خریده بودم. آره؟ نمیشه گفت که این اتفاق  صد درصد رخ می‌ده. ممکن هست که هیچ وقت همچین مکانیزمی پیاده نشه، ولی فرضا اگر هم بشه, دلیل می‌شه که امروزه شما یک NFT آهنگ را 1 میلیون دلار بخرید؟ طبیعتا نه، اگر که امروز یک آهنگ در یک سایت به مبلغ 3$ فروخته می‌شود، NFT آن هم باید 3$ باشد،‌ چون که ما یاد گرفتیم که یک NFT ارزشش فقط به خاص بودنش نیست بلکه بیشتر به کابردش مربوط می‌شود. حال اگر از آن آهنگ فقط یک NFT موجود باشد در آن صورت ارزشش خیلی زیاد می‌شود, البته به شرطی که تقاضا هم داشته باشد. ولی آیا یک خواننده فقط یک NFT از آهنگ خود درست می‌کند که فقط یک نفر در کل جهان بتواند از آن استفاده کند؟ مطمئنا نه.

حال در رابطه با مثالی از انتخابات رئیس جمهوری یک کشور می‌توان مطمعن بود که تنها یک NFT از کاخ سفید واشنگتن دی‌سی ساخته می‌شود،  که هرکس آن را داشته باشد رئیس جمهور آمریکا می‌شود که طبیعتا همچین NFT‌ای خریدنی نیست و از طریق رای‌گیری انتساب می‌یابد و پس از چهار سال قراردادش فسخ می‌شود.

امروزه NFT چگونه است؟

در حال حاضر تنها NFT‌هایی که می‌توان گفت که کاربردی دارند ( هرچند که به دلایلی که بیان می‌کنم بی‌ارزش هستند)، NFT‌های بازی‌های کامپیوتری هستند. دلیلش هم آن است که NFT شما خصوصیت‌های خاص خود را دارد. مثلا فرض کنید که شما NFT یک کاراکتر را دارید. این کاراکتر می‌تواند با سرعت 20 متر بر ثانیه بدود و تا ۵ دقیقه نفسش را زیر آب حبس کند و شنا کند. از آن جایی که شما مالک این کاراکتر (NFT) هستید, می‌توانید با این کاراکتر بازی کنید ولی بقیه‌ی پلیر‌ها نمی‌توانند.

حال قبل از اینکه ارزش این نوع NFT هارو برسی کنیم، باید یک موضوع دیگر را هم یاد بگیریم. خصوصیات یک NFT (مانند سرعت کاراکتر در مثال بالا) به دو حالت می‌توانند ذخیره شوند. حالت اول این است که در خود Smart Contract ذخیره شود که در این صورت قابل تغییر می‌باشد و اگر لول کاراکتر شما بالا برود، سرعت آن هم بیشتر می‌شود. حالت دوم ذخیره سازی در IPFS که در واقع یک سیستم توزیع فایل همتا به همتا و غیر متمرکز می‌باشد، هستش که در این حالت امکان تغییر خصوصیات NFT وجود ندارد. NFT درواقع یک آدرس را ذخیره می‌کند که وقتی به آن آدرس می‌رویم می‌توانیم خصوصیات آن NFT را ببینیم. یک آدرس IPFS با یک لینک معمولی یا URL کاملا فرق دارد و به هیچ عنوان شبیه نیستند. یک لینک معمولی یا URL به هیچ عنوان برای ذخیره سازی metadata یک NFT مناسب نیست، به این خاطر که لینک معمولی غیر متمرکز نیست و به راحتی قابل تغییر یا پاک شدن است که در این صورت NFT شما هیچ ارزشی ندارد. آدرس یک فایل IPFS به جای  HTTP با IPFS شروع می‌شود. لینک زیر یک نمونه از یک آدرس IPFS هست :

برای باز کردن یک لینک IPFS به صورت مستقیم فقط از مرورگر Opera و Brave می‌توانید استفاده کنید.

نمونه ای از یک لینک IPFS (حتما از مرورگر Brave و یا Opera استفاده کنید)

حالا می‌تونیم یک سری از NFT هایی که در بازار موجود هست رو برسی کنیم. همونطور که گفته شده، در حال حاضر NFT های Gaming خیلی بیشتر به کاربرد واقعی یک NFT نزدیک هستند تا NFT های عکس. به طور مثال بازی Axie Infinity یک سری کاراکتر دارد که به صورت NFT می‌تونید بخرید که اتفاقا قیمت‌های خیلی بالایی هم دارند. البته امروزه خیلی از بازی‌ها پرداخت‌های درون برنامه‌ای دارند که نسبت به NFT ها خیلی قیمت‌های پایین‌تری دارند. پس اگر که ما می‌خوایم NFT Gaming بخریم باید با پرداخت درون برنامه‌ای بازی‌های دیگه مقایسه کنیم، و همین مقایسه باعث می‌شه که ما برای یک کاراکتر Axie Infinity که 10$ هم نمیارزه، 600$ پول ندیم. درواقع قبل از خرید یک NFT باید این سوال رو از خودمون بپرسیم : اگر این بازی به جای NFT، پرداخت درون برنامه‌ای بود، حاضر بودم انقدر پول بدم؟ وقتی که جواب این سوال رو می‌دیم، متوجه می‌شیم که بازی Axie Infinity اگر که NFT نداشت، نه تنها کسی برای پرداخت درون برنامه‌ایش پولی نمیداد، بلکه حتی کسی اصلا این بازی رو نمی‌شناخت و شاید نهایتا 1000 تا بیشتر دانلود نمی‌شد. چرا؟ به این خاطر که این بازی اصالتا پوچ، بی ارزش و حوصله سربر هست و هیچ گیم‌پلی جذابی ندارد و کسی حاضر به بازی کردنش نیست.

دقیقا همین موارد رو هم برای NFT های عکس باید در نظر بگیرید.‌ آیا اون عکسی که می‌خواید بگیرید رو استفاده‌ای دارید؟ آیا می‌خواید اون عکس رو به عنوان والپیپر استفاده کنید؟

کلام آخر

پس از خواندن این مقاله انتظار می‌رود که در خصوص انتخاب یک NFT برای سرمایه گذاری حساسیت بیشتری به خرج بدهید و درگیر NFT‌های بی ارزش که در آینده‌ای نه چندان دور دیگر هیچ کس حاضر نیست که اون‌ها رو بخره نشید و البته حواستان به این نکته هم باشد که هنگام خرید یک توکن غیر مثلی، NFT شما Metadata یا همان لینک IPFS را داشته باشد که اطلاعات در آن جا ذخیره شده باشد. به هیچ عنوان یک NFT که از URL می‌کند را نخرید که امکان از بین رفتن توکن غیرمثلی شما بسیار بالاست. اگر یک NFT متادیتا نداشته باشد، یک NFT پوچ است و شما برای هیچی پول دادید.

این مقاله توسط دانشجویان دانشکده ی بازار گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نگارش یافته است و گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی نسبت به کلیه ريسك ها، تصمیمات، برداشت ها و اقدامات شما عزیزان، سلب مسئولیت می نماید و مسئولیت یا پاسخی برای معاملات دوستان نخواهد داشت.
در گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی دوره های مختلفی وجود دارد که می توان به کتاب بازاریابی در رکود، آموزش مدیریت سرمایه، دوره جامع ارزهای دیجیتال، دوره رایگان آشنایی با ارزهای دیجیتال، دوره معامله گری در بازارهای مالی، آموزش صرافی کوکوین  و تحلیل بازارهای مالی اشاره کرد.
مقالات گروه سرمایه گذاری مهدی رجبی در دسته بندی های تحلیل ارز دیجیتال، تحلیل اتریوم، تحلیل آلت کوین ها، تحلیل بیت کوین، تحلیل ریپل، تحلیل دوج کوین است.