آیا چیزی در ایران ارزان می شود؟

در این مقاله می خواهیم به این پرسش کلی پاسخ درست و ساده ای بدهیم که آیا چیزی در ایران ارزان می شود یا نه؟
یک باور قدیمی از دیر باز در ما ایرانی ها ریشه دارد که این باور به ما می گوید که هیچ چیز در ایران ارزان نمی شود.

در یک بازار و اقتصاد انرژی محور که بخش زیادی از تولید ناخالص داخلی وابسته به انرژی و فرآورده های آن است. هر گاه درآمد حاصل از انرژی بالا می رود این پول به صورت مستقیم به جامعه تزریق می شود. وقتی که پول به جامعه تزریق می شود در اصل نقدینگی در حال افزایش است. بخش عمده نقدینگی هم سپرده های بانکی هستند که بانک ها به این سپرده ها سود پرداخت می کنند فلذا نقدینگی با سرعت بیشتری رشد می کند. انباشت نقدینگی در جامعه سبب تورم شده و بالاخره روزی تورم سبب گران شدن ارز، املاک، کالا و … می شود. فلذا در همچین بازار و اقتصادی این باور قدیمی درست است. اما آیا تمام ماجرا همین است؟

بیایم نگاهی عمیق تر بیاندازیم.

در هر بازار عوامل متعددی وجود دارند که روی قیمت تاثیر گذارند. بر فرض مثال در بازار خودرو ، وضعیت قطعه ساز، نرخ ارز، وضعیت فولاد، میزان عرضه و … از عوامل تاثیر گذار هستند. از طرف دیگر نقدینگی عامل مشترکی در تمامی بازارها برای ایجاد تورم است. به طور مثال درخرداد ماه 98 که خودرو مجددا جهش قیمتی داشت، این جهش به خاطر هدایت نقدینگی و سفته بازی سطح کلان به بازار خودرو بود.

حال از خود بپرسیم اگر قرار باشد عواملی که سبب ایجاد تورم هستند مدیریت شوند چه اتفاقی می افتد؟ اگر نقدینگی کنترل شود یا اگر اقتصاد ایران به جای تمرکز بر خانم فروشی به افزایش بهره وری و تولید ناخالص داخلی برگردد چه می شود؟

اکنون ( تابستان 98) بخش هایی از بازار از ارزش ذاتی خود بسیار فاصله گرفته اند. عوامل بسیاری هستند که می توانند ارزش ذاتی یک محصول یا خدمت را تعیین کنند اما در حالت کلی می توان گفت که تقاضا واقعی و بهای تمام شده می تواند ارزش ذاتی یک محصول را مشخص کند. حال از خود بپرسیم خانه ای که 60 متر مربع مساحت دارد و برای قشر متوسط ساخته شده است اکنون متری 40 میلیون تومان قیمت گذاری شده است. آیا بهای تمام شده این مقدار است یا قدرت خرید تقاضا کننده واقعی این مقدار است؟

حال برگردیم به پرسشی که در ابتدای مقاله مطرح شد،

آیا چیزی در ایران ارزان می شود؟

بهتر است این مورد را به گونه ای دیگر از خود بپرسیم و بگوییم آیا چیزی در ایران به ارزش ذاتی خود باز می گردد؟ در صورتی که اصلاحات اساسی در مورد عوامل ایجاد کننده تورم (علی الخصوص نقدینگی و وضعیت بانک ها) صورت گیرد بله می تواند برگردد. اصلاح یعنی روزی را در نظر بگیریم که بانک ها دیگر اینگونه سپرده جذب نکنند و با این ارقام سود سپرده پرداخت نکنند.
اما آیا این اتفاق می افتد؟ با توجه به شرایط ویژه ای که پیش روی ایران است، احتمال ایجاد تغییرات اساسی نسبت به مدت زمان گذشته بیشتر شده است.

اما این بحث برای یک هفته و یک ماه نیست. بلکه برای این موضوع باید زمان داد. در این حالت بهترین کار چیست؟ اینکه هیچ کاری نکنیم؟ خیر این استراتژی خطرناکی است. تغییر الگوی سرمایه گذاری باید در اولویت قرار بگیرد. تغییر الگو یعنی اینکه تمرکز سرمایه نداشته باشیم، یعنی در کسب و کار به سراغ حوزه های زیان ده با طرز تفکر سال 96 به قبل نرویم، یعنی اگر قرار است وارد حوزه ای مثل طلا شویم با استراتژی این کار را انجام دهیم، یعنی اگر قرار است در املاک سرمایه گذاری کنیم به سراغ برخی برویم و به سراغ برخی نرویم. این ها مواردی هستند که بارها در وب سایت بحثشان را مطرح کرده ایم و امید است که عزیزان از این مطالب به نحو احسن استفاده کنند.