همانطور که مواردی را برای فعالیت های سود ده معرفی کرده بودیم، در مقابل نیز باید به کسب و کارهای زیان ده از جمله خدمات غیر ضروری در شهر های بزرگ نیز اشاره کنیم.
در این قسمت می خواهیم بدانیم که کدام دسته از مشاغل حوزه خدمات با توجه به شرایط اقتصادی ایران، در سال 98 و پس از آن زیان ده خواهند بود.
طبق روال نیز ابتدا علت ها را بررسی می کنیم.
اول : عمده تفاوت محصولات کسبه کالا محور با کسبه خدمت محور این است که اگر کاسب کالا محور از تنش های بازار خسته شود و یا اینکه نتواند به تغییرات بازار پاسخ به موقع دهد، می تواند مدتی خرید و فروش خود را کاهش داد و محصولات خود را ذخیره نماید. فلذا در شرایط رکود تورمی، بُعد تورم بر قیمت محصولات او می افزاید. هر چند که این استراتژی چندان مناسب نیست اما این رفتار در مشاغل خدمت محور به هیچ عنوان وجود ندارد، چرا که خدمات قابلیت ذخیره سازی را ندارند.
دوم : در کلان شهر ها بیش از دو سوم بازار روی مواردی رقابت می کنند که ارزش رقابت را ندارند. رفتار مصرف کننده در این شهرها تغییر کرده و تغییر رفتار او باعث ایجاد محدودیت هایی برای بسیاری از کسب و کارها شده است. در میان این رفتار ها به وضوح پیداست که مشتری استراتژی های دوران رکود را در پیش گرفته است. در تازه ترین آماری که از موسسه بازاریابی ANG دریافت کرده ام مشخص شده که بخش عمده مشتریان در دوران رکود از استراتژی Buying less (خرید کمتر) استفاده می کنند. آن ها همه چیز را کمتر می خرند حتی اگر جز ضروریاتشان باشد. حال با خود فرض کنید په بر سر محصولات و خدمات غیر ضروری خواهد آمد؟ در این بین باید در نظر داشته باشیم که ضرورت استفاده از یک محصول یا خدمت را نمی توان بر پایه حدس و گمان مشخص کرد. یکی از شاخص هایی که می تواند ضروری بودن یا نبودن محصول را تعیین کند میزان PSC بازار هدف است ( خود آگاهی جمعی). هر چه مشتری بازار هدف PSC بیشتری داشته باشد، مقوبلیت اجتماعی برای او مهم تر و خدمات غیر ضروری برای او ضروری تلقی می شوند و بالعکس. نحوه کار این شاخص با یک مثال در مورد آرایشگاه های بانوان در ویدئو بیان شده است. پس ضروری بودن یا نبودن یک محصول با بررسی رفتار مصرف کننده، شاخص PSC و منطقه فعالیت ( مکان بازار هدف) مشخص می شود.
سوم : اگر شغل مورد نظر در حوزه خدمات غیر ضروری باشد، عده ای از افراد در بازار حضور خواهند داشت که با آگاهی از غیر ضروری بودن آن، قدرت چانه زنی بیشتری داشته تا وعده های پرداختی خود را انجام ندهند. از طرف دیگر هزینه های سر بار در کلان شهر بسیار رشد کرده و عایدی حاصل از کسب و کارها به آن میزان رشد نکرده است. خلاصه اش می شود که در حوزه مشاغل خدمات غیر ضروری، وصول مطالبات با مشکلاتی رو به رو است و از طرفی نیز هزینه های سربار بسیار بالا است. این می شود که عایدی کسب و کار کاهش شدیدی پیدا می کند و کار زیان ده تلقی می شود.
از جمیع موارد اول و دوم و سوم به این نتیجه می رسیم که:
- کسب و کارهای خدمت محوری که خدماتشان جز ضروریات زندگی بازار هدفشان نیست. - کسب و کارهای خدمت محور غیر ضروری که مکان فعالیت و بازار هدف آن ها در کلان شهرهاست. - کسب و کارهایی خدمت محور ( غیر ضروری) که هزینه های سربار آن ها بسیار بالاست.
در سال 98 با تغییر کلی رفتار مصرف کننده با کاهش عایدی رو به رو و به عنوان فعالیت های زیان ده تلقی می شوند.