در این مقاله می خواهیم راجع به حباب مصرف اطلاعاتی به شما ارائه بدیم. حبابی که امروزه (تابستان 98) در حال نزدیک شدن به نقطه عطف خود هست و هر چه که پیش می رویم احتمال تخلیه این حباب بیشتر می شود. تخلیه حباب مصرف تبعاتی به همراه دارد که اگر به آن توجه نشود، ممکن است موجب زیان دهی بسیار از افراد و صاحبان مشاغل شود.
حباب مصرف چگونه شکل گرفت؟
وقتی در بازاری مثل بازار ارز نوساناتی ایجاد می شود، علی الخصوص زمانی که این نوسان با کاهش های قابل توجهی همراه باشد، بدنه محیط کسب و کار رفتارهای جالبی از خود نشان می دهد. به طور مثال در کل زنجیره تامین از تولید کننده و تامین کننده تا خرده فروش وقتی شرایط را می بینند ترجیح می دهند دست به عصا حرکت کنند. عموما کسبه منعطف هستند و به سرعت رفتار خود را تغییر می دهند اما مصرف کننده اینگونه نیست. او الگوی مصرف خود را به سختی تغییر می دهد ولی زمانی هم که تغییر دهد این تغییر رفتار ماندگار خواهد بود و مجدد به راحتی آن را عوض نمی کند.
برای درک بهتر موضوع چند پله به عقب بر می گردیم.
در طی سال 97 بنا به شرایط تورم، مصرف کننده انتظارات تورمی و تقاضای خارج از نیاز داشت. به زبان ساده یعنی وقتی همه ما شرایط نابسامان اقتصادی را می دیدیم، میلی به خرید داشتتیم چرا که با خود می گفتیم همه چیز فردا گران تر از امروز است. این میل به خرید سبب ایجاد تقاضاهای خارج از نیاز هم می شد. تقاضای خارج از نیاز یعنی خریدن چیزی که در لحظه خرید نیازی به آن نداریم.
در سه ماهه ابتدای سال 98 هم این روال ادامه داشت. این رفتار مصرف کننده باعث شد چرخ بسیاری از کسب و کارها در طی این مدت بچرخد و سود ریالی قابل توجهی نصیب اغلب کسب و کارهای کالا محور شود. این رفتار مصرف کننده سبب شکل گیری حبابی از مصرف در محیط کسب و کار شده بود.
تخلیه حباب مصرف چه زمانی رخ می دهد؟
اما این تمام ماجرا نیست. در حال حاضر مصرف کننده با 2 واقعیت رو برو است. اول اینکه متاسفانه نقدینگی اش رو به کاهش و تمام شدن است. و دوم اینکه شرایط را پذیرفته و با خود می گوید صرفه جویی بهترین راه برای ادامه زندگی است. این موارد و واقعیت های مشابه به آن، که در من و شما و اطرافیانمان هم مشاهده می شود، مصرف کننده را به کاهش انتظارات تورمی و حذف تقاضای خارج از نیاز هدایت می کند. زمانی که این دو رو به کاهش باشند یعنی زمان تخلیه حباب مصرف فرا رسیده است. با توجه به شرایط موجود نقطه عطف این اتفاق را می توان برای پاییز 98 پیش بینی کرد.
تخلیه این حباب یک پیامد مشخص دارد، غلیظ تر شدن سایه رکود و ایجاد چالش های بسیار پیچیده برای صاحبان کسب و کار.
مصرف کننده در طی دوران تورم متحمل ضرر و زیان های سنگینی شد لیکن بخش زیادی از بدنه کسب و کارهای کالا محور سود های خوبی به دست آوردند، این دسته از کسب و کارها که تماما به فروش های تورمی مشغول بودند و هیچگونه سود عملیاتی نداشته اند، در صورتی که مدیریت درستی را در پیش نگیرند، مجبور می شوند که سودهای حاصله خود را به بازار برگردانند.
در این شرایط چه باید کرد؟
بدون شک همه ما می دانیم که رکود مشکلاتی را در تقاضا ایجاد می شود. پس به عنوان قدم اول مالک کسب و کار باید استراتژی های متناسب با رکود را در پیش بگیرد. در کتاب "بازارسازی و بازاریابی در رکود" این استراتژی ها به وضوح توضیح داده شده اند.
در قدم بعدی مالک کسب و کار باید بداند که دوران رکود اداره کسب و کار های گران ممکن نیست. فلذا می بایست تلاش خود را برای مدیریت هزینه های جاری و کاهش هزینه های سربار مضاعف کند.
مالک کسب و کار در دوران رکود تورمی بهتر است دندان طمع را بکشد و استراتژی خود را بر اصل بقا تنظیم کند.
یعنی به جای طمع کسب سود از تورم، سرعت گردش مالی را در کسب و کار خود بالا ببرد. برای این موضوع به دو نکته باید توجه کرد، اول اینکه انبار محصول نهایتا به اندازه دو برابر متوسط فروش ماهانه باشد، و دوم اینکه تمرکز رو بر روی محصولاتی قرار دهند که از زمان خرید(ورود به انبار) تا زمان خروج و تبدیل به پول نقد بین 45 تا 60 روز طول بکشد. بدین ترتیب سرعت گردش مالی حفظ شده و می تواند ضامن بقای کسب و کار در دوران رکود تورمی باشد. توجه داشته باشیم که موارد فوق به صورت کلی و بدون توجه به سطح کاری و نوع محصول گفته شده است.
شما عزیزان برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید کتاب "بازارسازی و بازاریابی در رکود" نوشته خودم – مهدی رجبی – را مطالعه بفرمایید.